Noordwijk aan Zee is meer dan enkel een charmant kuststadje in de buurt van Leiden. Het is ook de thuisbasis van ESTEC. Dat is het European Space Research and Technology Centre: het grootste onderzoekscentrum van het ESA. Daardoor kan je er niet enkel lekker uitwaaien op het strand; je kan er tegelijkertijd ook de geheimen van het universum doorgronden. Trot Op! trok erheen en ondernam alvast een poging.
Weten jullie welke bestemming – naar mijn uiteraard volstrekt onbescheiden mening – in Vlaanderen zwaar onderschat wordt? De Nederlandse kust. Het mag dan misschien de Côte d’Azur niet zijn, maar ten opzichte van de schrale strook zand die wij hier voor de deur hebben liggen zijn onze Noorderburen net dat tikje beter af. Ten eerste ligt er over de grens simpelweg veel meer kust. Terwijl wij op amper 65km strand aan onze frisco mogen likken – half versmacht tussen een kolonie bruingebakken bomma’s die in het beste geval hun hele bikini aanhouden – kunnen de Nederlanders hun ding doen langs meer dan 500 kilometer kustlijn. En dan heb ik er alle door dijken afgesloten meren en voormalige zeearmen nog niet bijgerekend. Heel wat meer plek om een kleurtje te pakken dus, en dat uit zich ook in de bebouwing. In België spaarde men jarenlang kosten noch moeite om een hele Atlantikwall aan vaak spuuglelijke hoogbouw tegen de dijk neer te pleuren. In Nederland daarentegen, is de architectuur op heel wat plekken toch wat minder storend. Er bleef door de langere kustlijn ook meer onaangeroerd duin- en ander natuurgebied over.
“Noordwijk is een Nederlandse badplaats die meer te bieden heeft dan zon, zee en strand. Zelfs de ruimte ligt er binnen handbereik. Met ESTEC werd het grootste onderzoekscentrum voor de ruimtevaart in heel Europa er uitgebouwd.”
Klinkt allemaal prachtig, maar toen men me vroeg of ik zin had om midden januari een reportage over Noordwijk aan Zee te maken, liep het met m’n enthousiasme niet meteen de spuigaten uit. Niet omdat ik het idee had dat er in Noordwijk niets te beleven viel; eerder omdat ik me wel een aantal aangenamere periodes kon indenken om wat op het strand te gaan zitten (het grootste deel van de rest van het jaar bijvoorbeeld). Omdat men het echter uitermate vriendelijk had gevraagd, besloot ik toch even op te zoeken wat Noordwijk buiten zon, zee en zand nog meer te bieden had. Dat bleek heel wat te zijn – veel meer dan ik op het eerste zicht verwachtte – en dus draaide ik m’n mening snel met de zeewind mee. En kijk: ik kreeg er onverwacht nog drie dagen stralend weer bovenop. Ik zou al een straffe moeten zijn om dat nog mis te laten lopen.
Op weekend in Noordwijk: van het strand tot in de ruimte in 7 stappen
Noordwijk aan Zee lijkt op het eerste zicht niet meer dan een charmante badplaats aan de Noordzeekust – vlakbij Leiden en op een half uurtje van zowel Den Haag als Amsterdam. Er valt dertien kilometer aan strand te af te wandelen en daarrond kan je heel wat natuur verkennen – van op en neergaande duinen tot bossen waar je met de mountainbike door kan sjezen. Veruit de belangrijkste bijdrage van Noordwijk aan de geschiedenis ligt echter niet langs de dijk, maar een kilometer verder landinwaarts. ESTEC, ofte het European Space Research and Technology Centre*, is het grootste onderzoeks-, ontwikkelings- en testcentrum van het Europese Ruimteagentschap ESA. Dat maakt van Noordwijk de belangrijkste locatie voor de hele Europese ruimtevaart. Meer dan 2.500 ingenieurs, technici en wetenschappers werken hier aan ruimtemissies, ruimtetuigen en allerlei gerelateerde technologie. Omdat dat uitermate interessant is – en omdat het toch nog te koud was voor een strandvakantie – besloot ik me vooral op dat aspect van Noordwijk te concentreren en boekte ik de nodige rondleidingen. Ready for lift-off, 3, 2, 1…
*Er mogen dan 2.500 geleerden werken, maar hun afkorting klopt niet. Het moet ESRTC zijn, Einsteins (I feel so smart now ^^).
1. Neem a giant leap for mankind op de Walk of Space
Wie bij zulk mooi weer in januari het strand van Noordwijk aan Zee afstapt, vraagt zich af hoe het er hier in de zomer aan toe gaat. Vrijwel alle strandbars waren al open; heel wat wandelaars en families genoten van de eerste zonnestralen en grote zwermen zeemeeuwen zweefden speurend naar een makkelijke hap boven de branding. Langs de zeedijk vind je al de eerste odes aan de ruimtevaart die hier zo belangrijk is. Op de zogenaamde Walk of Space – denk aan de Walk of Fame in Hollywood maar dan voor slimme mensen – lieten een heleboel ESA-astronauten hun hand- of voetafdrukken achter, waaronder onze eigenste Dirk Frimout en Frank De Winne. Leuk detail om tijdens een eerste wandeling plots tegen te komen, en het zet meteen de toon. Wist je trouwens dat Frimout als eerste Belgische astronaut in totaal maar negen dagen in de ruimte spendeerde? De Winne daarentegen, vond het er zo aangenaam dat hij er net geen 200 dagen bleef plakken. Na 199 dagen in een baan om de aarde plots weer zelf van A naar B moeten stappen in plaats van gracieus en gewichtsloos door het ISS te zweven: die mens gaat gevloekt hebben.
2. Noordwijk Space Expo: ruimtevaart voor groot en klein
Wie Noordwijk bezoekt en geïnteresseerd is in het ruimteverhaal, komt vaak in Noordwijk Space Expo terecht als eerste stop. Da’s een visueel en interactief museum dat alle aspecten van de ruimtevaart in de kijker zet in een taal die ook voor kinderen begrijpelijk is. Hier staan allerlei modellen van raketten, satellieten en andere ruimtetuigen tentoon. Je kan er de aarde bekijken via satellietbeelden of in detail ontdekken hoe elke planeet in ons zonnestelsel er precies uitziet. Wie wil kan er een echte meteoriet aanraken of naar een maansteen die iemand ginder ooit mee heeft geritst gapen (die zit helaas achter glas). Verder bouwde men er ook een hele module van het ISS na. Het toilet heeft zelfs een raampje om door naar buiten te kijken: ze hebben echt aan alles gedacht. Er staat ook een model van de maanlander die Neil Armstrong en Buzz Aldrin gebruikten klaar om selfies bij te nemen. Kinderen kunnen dan weer doen alsof ze zelf op de maan rondspringen of in een cockpit plaatsnemen om een raketlancering mee te maken.
“Noordwijk Space Expo is een visueel en interactief museum dat alle aspecten van de ruimtevaart in de kijker zet in een taal die ook voor kinderen begrijpelijk is.”
De meest authentieke stukken die je hier kan zien zijn de originele Sojoez-capsule waarmee André Kuipers (de derde Nederlander in de ruimte) van en naar het ISS vloog, en het ruimtepak dat hij toen aanhad. Die Sojoez is trouwens niet meer dan een kleine en compleet zwartgeblakerde klokvorm met een paar kajuitraampjes in. Wordt daarin maar eens tot buiten de stratosfeer gekatapulteerd. Astronaut worden is niet iedereen gegeven.
3. Spacetours Noordwijk: een rondleiding door de ESA-ESTEC gebouwen
Het echte hart van de ruimtevaartindustrie in Noordwijk klopt uiteraard niet in het museum, maar op de terreinen van ESTEC zelf. Wij hadden het geluk een privétour te krijgen van Robert Willemsen. Dat is de man achter Spacetours Noordwijk en al vele jaren de officiële gids van het ESA. Hij wordt ingeschakeld voor belangrijke congressen en bedrijfsbezoeken, en z’n kennis over de materie is impressionant. Eens de controlepost door, kom je vreemd genoeg terecht in de cafetaria: één van de oudste delen van de site, waar de sixties-vibes nog altijd welig tieren. Hier staan al enkele schaalmodellen van satellieten en telescopen tentoon, maar de collectie wordt achter elke hoek indrukwekkender. We lopen door lange gangen vol deuren die naar labs en bureaus leiden. Het staat er vol modellen, relikwieën en verwezenlijkingen van vroegere ruimtemissies. Tegen de muur in een zijgangetje hangt iets wat op het eerste zicht een abstract kunstwerk lijkt, maar eigenlijk een zonnepaneel van de Hubble Telescoop is, waarop je de minuscule gaatjes van het ruimtestof dat zich er tegen astronomische snelheden door heeft geboord nog kan tellen. In elke gang ontdek je nieuwe dingen. Van passagierscapsules die astronauten naar het ISS leiden, tot een overzicht van allerlei technologische toepassingen die hier werden ontworpen. Dat gaat van nieuwe lastechnieken op titanium en schaalmodellen van toekomstige maanbasissen tot het 3D-printen van stevigere maar veel lichtere materialen om gewicht uit te sparen. Eén van de meest intrigerende innovaties had ook met 3D-printen te maken. Met behulp van stamcellen kunnen huid- en botfragmenten geprint worden – een technologie die ooit van onschatbare waarde zal blijken bij toekomstige en veel langdurigere ruimtemissies.
“Op de terreinen van ESTEC klopt het hart van de Europese ruimtevaart. Vrijwel alle ruimtevaartprojecten worden hier geboren, getest en gerealiseerd. Bezoeken kan via een rondleiding met Spacetours Noordwijk.”
Een groot deel van de ESTEC-site valt voor bezoekers uiteraard niet te bezichtigen. Vrijwel alle Europese ruimtevaartprojecten worden hier geboren, getest en gerealiseerd, waardoor de veiligheidsvoorschriften er erg strikt zijn. De testcentra zijn uitermate geavanceerd, waardoor de extreme omstandigheden van een raketlancering of zelfs zonneschade op de begane grond getest kunnen worden. Het krachtigste geluidssysteem van Europa staat hier, waarmee het lawaai van verschillende raketmotoren die tegelijkertijd opstijgen kan worden nagebootst (wie er vlak voor gaat staan tekent z’n eigen doodsvonnis). Men kan er extreme hitte en koude genereren en zelfs het licht van de zon nabootsen. Dat allemaal om te testen of de ruimtetuigen die ze hier maken hun missie überhaupt zouden overleven. Onze rondleiding eindigt in het Erasmus Centre – meteen de meest interessante ruimte voor bezoekers. Dit is een enorme expositiehal die dienstdoet als perszaal. Je kan er een Mars Rover in actie zien, en er staat een bijna exact nagebouwd ruimtelabo van het ISS opgesteld dat je naar believen mag verkennen. Jep: “kijk mama, ik zweef” selfies zijn toegelaten.
4. Wandelen in Noordwijk: op verkenning in de Coepelduynen
Tijd om weer ter aarde af te dalen – daar valt immers ook best wat te doen. Wie een vakantie in Noordwijk boekt, hoeft niet per se de hele dag op het strand rond te hangen. Ook iets verder van de zee kan je prachtige natuur ontdekken. Noordwijk aan Zee ligt langs beide zijden omsloten door uitgestrekte duinenparken. Het eerste domein dat ik vlak voor zonsondergang – het gouden uur noemen ze dat in de fotoclub – bezocht waren de Coepelduynen. Die kan je simpelweg binnenwandelen door de dijk af te lopen en op Google Maps naar “Toegangshek Coepelduynen” te navigeren. Het hoeft niet altijd even moeilijk te zijn. Het landschap is hier verrassend gevarieerd. Je vindt hier niet de typische zandduinen, maar goed begroeide heuvels waar ook in januari al een tapijt aan groen- en geeltinten over ligt uitgespreid. Tussen 15 augustus en 15 maart mag je hier los van alle paadjes rondlopen waar je maar wil. Dat kan resulteren in een potentieel stevige wandeling, want er vallen een paar pittige klimmetjes te maken. En telkens je na het bereiken van een nieuwe duintop verwacht de zee te zien, ligt er alweer een andere voor je klaar.
5. Project Noordvoort: een strand voor zeehonden
Aan de andere kant van Noordwijk aan Zee – iets verder weg, dus auto of fiets nemen valt te verkiezen – ligt Project Noordvoort. Da’s een uniek strandreservaat, in de zin dat je er letterlijk niet op mag. Dat klinkt onnozel, maar is het niet. Van het strand moet je afblijven, maar je kan er wel door de duinen trekken. Ook hier klim je stevig op en neer. Het uitzicht wordt hier en daar onderbroken door blauwe plassen die er vanuit de juiste hoek als kleine alpenmeertjes uitzien. De reden waarom er geen volk op het strand mag komen, is om de natuur er op een strook van drie kilometer volledig vrij spel te geven. Vogels kunnen er zonder gestoord te worden landen, zeehonden kunnen er even uitblazen en potvissen kunnen er stranden zonder zich te moeten schamen omdat het hele dorp naar hun kleine misrekening is komen kijken. Langs het duinenpad kom je voorbij drie verschillende uitkijkpunten waar je als je geluk hebt de aanwezige beesten vanop een veilige afstand kan gadeslaan. Wie buiten het beschermde gebied het strand afwandelt, merkt dat het er hier anders uitziet dan aan de Belgische kust. Geen kilometers breed vlak strand naast een boulevard; hier wordt het binnenland van de zee afgeschermd door een metershoge muur van zand.
6. Museum Engelandvaarders: een heroïsch stukje Nederlandse geschiedenis
Noordwijk heeft voor een kustgemeente een verbazend aantal musea in huis. Eén van de interessantste is Museum Engelandvaarders, dat in een oude munitiebunker in de duinen ligt. Daar wordt het niet erg gekende verhaal verteld van de vele verzetsstrijders die tijdens WOII vanuit bezet Nederland de oversteek naar Groot-Brittannië waagden, om vandaaruit de strijd tegen de nazi’s voort te zetten. Een deel vertrok vanuit Noordwijk, in veredelde roeibootjes die eerst ongezien voorbij de Duitse linies moesten raken. Daarna volgde een oversteek van bijna 200km in het pikdonker. Het hoeft gezien de omstandigheden en de onvoorspelbaarheid van de Noordzee niet te verbazen dat heel wat bootjes de Engelse kust nooit bereikten. Het museum wordt door vrijwilligers opengehouden en zit goed in elkaar. Historisch beeldmateriaal wordt afgewisseld met persoonlijke verhalen en degelijk geacteerde filmpjes die het hele proces uit de doeken doen. Je kan er morsecode leren tikken, je wordt er virtueel ondervraagd door de Engelse politie – tussen de Engelandvaarders zaten niet zelden Duitse spionnen – en op het einde van de tour zie je uiteindelijk één van de bootjes liggen. Zo besef je meteen hoe nietig de inzittenden zich moeten gevoeld hebben terwijl ze in het donker de metershoge golven van een Noordzeestorm trotseerden. Interessante en soms zelfs aangrijpende plek
Deze andere musea in Noordwijk zijn ook een bezoek waard:
–Het Atlantikwall Museum: dit is een Duits bunkercomplex in de duinen. Twaalf bunkers worden met elkaar verbonden via 500m aan ondergrondse gangen. Van september tot mei is het museum jammer genoeg gesloten omdat er dan een vleermuizenkolonie komt overwinteren
–Het Museum of Comic Art: het eerste stripmuseum van Nederland, dat helemaal volhangt met originele tekeningen die je laten zien hoe het maken van een strip tot stand komt. Ze pakken regelmatig ook uit met tijdelijke tentoonstellingen.
–Museum Noordwijk: dit is een volksmuseum in een eeuwenoude binnenduinse hoeve, die laat zien hoe het leven er hier rond het jaar 1900 uitzag. Er wordt ook heel wat kunst uit de streek tentoongesteld.
7. Leuke restaurants en hotels in Noordwijk
–Two Brothers Noordwijk Beach Hotel: tijdens m’n verblijf in Noordwijk sliep ik niet in het eigenlijke hotel, maar in twee authentieke vissershuisjes die door dezelfde mensen worden uitgebaat. Die zijn volledig uitgerust met woonkamer en keuken, en kunnen een klein gezin aan. Het ene werd modern ingericht; het andere wat huiselijker. ’s Morgens werd een hele ontbijtplank aan huis geleverd. Het hotel zelf is klassiek, en werkt biedt specifiek arbeids- en opleidingskansen aan mensen met autisme. Dat uitte zich wat mij betreft voornamelijk in erg vriendelijk personeel.
–Nomade Beach House Noordwijk: dit is een mooie strandbar vlak naast de dijk, waar je ook een hapje kan eten. De foodplank die ze hier aanbieden deel je best met iemand, of je komt de hele middag je stoel niet meer uit.
–Open Doors: dit is een hip restaurant met Hard Rock Café vibes dat zich specialiseert in lekkere steaks en ander vlees.
–De Lamme Goedzak: gezellig restaurant in het centrum van Noordwijk aan Zee, met erg vriendelijk personeel.
-Wist je dat Noordwijk ook midden in de bollenregio ligt? Dat heeft niets met Thunderdome of I Love Techno te maken, maar alles met de eindeloze tulpenvelden die hier in de lente in bloei staan. Die kan je tijdens het seizoen allemaal bezoeken.
Wie meer te weten wil komen over Noordwijk als bestemming, surf naar: www.noordwijk.info.
Zin in een aantal andere Nederlandse tripjes? Lees alles over Friesland, Noord-Brabant, Amsterdam en haar vreemdste musea, Utrecht, Eindhoven, de Waddeneilanden, Flevoland, Zuid-Limburg, Haarlem en Schouwen-Duiveland.
No Comments