Fietsen in de Haven van Antwerpen: acht verrassende tips

In de Haven van Antwerpen valt veel meer te ontdekken dan schepen, sluizen en containers. Trot Op! trekt op verkenning door het Antwerpse havenland, en leidt je door volstrekt verlaten natuurgebieden, langs gezellige polderdorpjes en voorbij heel wat kunst in de openbare ruimte. Smeer dus zowel je ketting als je boterhammen, want zo meteen fiets je in één ruk voorbij al de leukste bezienswaardigheden in de Port of Antwerp.

 

Eigenlijk zouden we ons met z’n allen moeten schamen. De Haven van Antwerpen is groter dan de stad zelf, en zorgt er door meer dan 140.000 jobs te creëren, bijna eigenhandig voor dat er brood op de Antwerpse plank terechtkomt. Toch is het havenland voor heel wat Antwerpenaren een grote blinde vlek. Velen van ons zijn zelfs nog nooit verder dan het nieuwe Havenhuis gefietst. Ook ik moet schuldig pleiten. Al bijna twintig jaar woon ik pal in het centrum, en tot voor kort kon ik minder over de haven vertellen dan over het paargedrag van de Europese fruitvlieg – ik heb vreemde interesses. De laatste maanden werd m’n kennis echter danig bijgeschaafd. Dat komt omdat ik sinds dit jaar foto’s maak voor Port of Antwerp. Dat is best spannend, want ik mag ’s nachts de containerkranen fotograferen, en op dertig meter hoge gastanks klimmen en me daar stoer over voelen. Zo leerde ik al doende het havengebied kennen. En heilige bimbam nog aan toe, valt me daar meer te beleven dan ik op het eerste zicht dacht.

 

Fietsen in de Haven van Antwerpen: acht verrassende tips

Wie de haven niet goed kent, zou kunnen veronderstellen dat het één groot, doorlopend industrieel gebied is. Mooi zo, maar dat is fout. De Haven van Antwerpen loopt van de Hobokense Polder helemaal door tot aan de Nederlandse grens. Hele dorpskernen liggen middenin het havengebied, net als verrassend grote stukken groen. Zelfs de Kinepolis ligt omgeven door havenbedrijven. De laatste jaren probeert men het gebied aantrekkelijker te maken voor toeristen. Er werd aan de infrastructuur gesleuteld, nieuwe fietspaden werden aangelegd en in het MAS Havenpaviljoen kan je een gratis havenfietskaart krijgen die alle voornaamste bezienswaardigheden met elkaar verbindt. Er is met andere woorden geen enkel excuus meer over om niet van je lui gat te komen en op je fiets te springen. Allez, roulez!

 

1.  Cyclant: gegidste fietstochten door de Haven van Antwerpen

Wil je de Antwerpse haven verkennen zonder verloren te rijden of als een complete oen in een container op weg naar Panama terecht te komen? Boek dan een fietstocht bij de toffe mannen van Cyclant. Zij bieden vanuit hun kantoortje in het Centraal Station al jaren allerlei aangename fietstours door Antwerpen aan, waaronder ook een haventocht. Die brengt je op een uur of drie in een lus door een deel van de haven voorbij een aantal van de interessantste sites, om dan via de vijver van het Noordkasteel en het mooie fietspad langs de Schelde weer naar de stad te draaien. Wie liever alleen langs de dokken rijdt kan bij Cyclant ook een fiets huren. Voor de dikke vette luiaards – waaronder ikzelf – zijn er elektrische velo’s voorzien, zodat je niet al na de eerste brug met okselvijvers ter grootte van het Deurganckdok moet rondrijden. www.cyclant.com

 

2.  Urbex in Doel: het bekendste spookdorpje van België

De hoogdagen van Doel als beruchtste spookdorp van de Lage Landen – en als droomdecor voor elke emo-fotografiestudent van de Academie – zijn ondertussen al een jaar of vijf voorbij. Toen stonden alle leegstaande huizen nog wagenwijd open, en kon je zowel binnen als buiten de meest gestoorde graffiti en dronkenmansslogans bewonderen. Het was als rondlopen in een post-apocalyptische wereld. Toch is Doel altijd bewoond gebleven, en is het dus per definitie geen spookdorp. Nadat het door de toekomstige uitbreiding van de haven onleefbaar werd verklaard, bleef een aantal inwoners tot vandaag de dag koppig op post. Omdat de leegstand rondom een horde krakers en brandstichtende Hollandse junkies bleef aantrekken, werd de woonsituatie er zelfs zonder havenuitbreiding al snel een complete hel. Uiteindelijk besloot men een eind te maken aan de overlast, en werden alle onbewoonde panden verzegeld met ijzeren platen. Hierdoor is een bezoek aan Doel vandaag nog steeds de moeite, maar net dat tikje minder avontuurlijk. Dit gezegd zijnde: wie zoekt die vindt (hier en daar nog wel een gaatje).

 

3.  Natuur in de Haven van Antwerpen

Tussen de havenbedrijven en containerterminals valt verbazend veel groen te ontdekken. Sommige stukjes natuur zijn klein en lijken ergens in een uithoek verloren gelegd, anderen zijn uitgebreide reservaten. Vooral vogelaars komen in het havenland volledig aan hun trekken. Het Galgeschoor bij Lillo bijvoorbeeld, is een zeldzaam slikken en schorrengebied waar heel wat watervogels te spotten vallen. Ook De Kuifeend voorbij Ekeren – een uitgestrekte plas vol riet tussen een paar goederenspoorlijnen – is een vogelparadijs met verschillende kijkhutten waar je vaak helemaal alleen zult zijn (of met twee: if you know what I mean 😉 ). In de mooie Opstalvallei bij Berendrecht kan je dan weer lekker gaan wandelen. Vanop een kunstmatig opgehoopte heuvel kijk je uit over de industrie van de haven, terwijl achter je in een prachtig vijverlandschap een kudde schapen graast. Veel van de mooiste rustpunten in Antwerpen liggen middenin de drukte van de haven. Check voor een goed overzicht van alle groene plekjes www.havenland.be

 

4. Verborgen kunst in het havengebied

De fontein op bovenstaande foto – een soort vloeibare versie van Brabo – is van de hand van Wim Delvoye en zou niet misstaan op het nieuwe Operaplein. Jammer genoeg staat het beeld niet in Antwerpen, maar in fucking Beveren – op de site van Burcht Singelberg om precies te zijn. Dat is een kantorencomplex van Katoennatie in de Waaslandhaven, dat ook over een restaurant en een mooi aangelegde tuin beschikt. Hier kan je lekker tafelen – er is zelfs een zomerbar – en terwijl je op je eten wacht kan je de uitgebreide kunstcollectie bekijken. Buiten de fontein vind je er alles van moderne kunst tot klassiek naakt. Op de parking staat zelfs een gigantisch biddend ijzeren konijn te pronken – je moet er ergens mee blijven. Een andere plek om van kunst te genieten is de waterkeringsmuur langs de Scheldelaan bij de raffinaderij van Total. Daar valt 900m aan street art te bewonderen.

 

5. Forten in de Haven van Antwerpen

Op Linkeroever kan je in de Waaslandhaven twee oude militaire forten bezoeken. Fort Sint-Marie is één van de oudste vestingen rond Antwerpen, en deed tot een tijd geleden dienst als haven voor de Belgische marine en als locatie voor een middelbare scheepsvaartschool. De laatste jaren ligt alles er echter compleet verlaten bij. De schoolgebouwen zijn in verval en de deuren staan gewoon open. Er staat zelfs nog leerstof op sommige borden geschreven – erg bevreemdende locatie. Fort Liefkenshoek ligt wat dieper in de haven en is wel nog in gebruik. Dit is één van de meer populaire stops voor haventoeristen. Het heeft een gezellige cafetaria met terras, in de zomer worden er normaal allerlei concerten georganiseerd, en binnenin ligt een verbazend goed in elkaar gestoken museum over de geschiedenis van het fort, de streek en de haven. Check zeker ook de display over de meest voorkomende besmettelijke ziekten in de middeleeuwen – smakelijk. www.fortliefkenshoek.be

 

6. Lillo: het kleinste dorpje van Antwerpen

Lillo ligt middenin de haven maar moet zowat de vredigste plek van heel Antwerpen zijn om als kind in op te groeien. Het ligt op de fundamenten van een oud fort, bestaat uit niet meer dan een paar pittoreske straatjes, is volkomen omgeven door water en groen en langs de Schelde ligt er een mini-jachthaventje vol gezellige zitbankjes. Een jaar of vier geleden kwam dit piepkleine gehucht plots in het nieuws terecht, omdat het overspoeld werd door dertigjarige Pokemon Go spelers met een nekbaard, die er tot in het holst van de nacht op erg zeldzame Pikachu’s kwamen jagen. Wegens gebrek aan openbare toiletten – er woont maar 50 man – deden deze voorbeeldige volwassenen soms hun gevoeg waar ze stonden. Dit zorgde voor redelijk wat consternatie bij de moegetergde inwoners. Gelukkig speelt ondertussen quasi niemand het spel nog, en zitten de zelfverklaarde leden van Team Rocket alweer veilig samenzweringstheorieën op Reddit te posten in de kelder van hun gepensioneerde ouders. In Lillo is het weer zo rustig als voorheen. Ideale bijtankstop tijdens elk havenbezoek, en je kan er zelfs blijven slapen.

 

7. Verloren kerkjes in de haven

Lillo bestaat nog, maar het grootste deel van het dorp moest – net zoals men met Doel van plan was – in de jaren vijftig wijken voor een havenuitbreiding. Andere dorpen kregen het nog erger te verduren en verdwenen volledig. Van twee bleef enkel de kerktoren staan. Het was in de jaren stilletjes immers best ok om mensen uit hun huis te zetten, maar Jezus zelf onteigenen vond men toch wat ver gaan. De kerk van het voormalige Oosterweel ligt vlakbij het Noordkasteel verstopt in een bosje langs de kant van de weg. Door een aantal zandopspuitingen in de jaren zestig ligt het nu in een put van zes meter diep, waardoor enkel de toren nog boven het bladerdak uitsteekt. Een nog vreemder zicht is de oude klokkentoren van de kerk van Wilmarsdonk – een dorp dat in de sixties verdween. Die staat doodleuk tussen de containers van Trans-Continental Logistics. De bovenstaande foto zal je op weinig andere plekken ter wereld kunnen maken.

 

8. Het PolderMAS: een rariteitenkabinet aan de Nederlandse grens

In Ouden Doel – op een paar honderd meter van de Nederlandse grens – kan je op bezoek in het PolderMAS: het passieproject van een archeoloog die alles verzamelt wat met de streek te maken heeft of langs de Scheldeoevers gevonden werd. Je vindt er alles van porseleinen popjes tot oude kaarten en pijpen, fossielen en zelfs (al dan niet echte) menselijke schedels. Het resultaat is een propvol en heerlijk wanordelijk museumpje in de oude schuur waar vroeger het dorpscafé was. Geweldig om in rond te snuisteren en je kan er zelfs iets eten of drinken. Bezoeken kan op afspraak of op zondagnamiddag. Wel even bellen op voorhand. Tijdens de eerste coronagolf bleef alles doorlopend gesloten.

https://www.facebook.com/poldermas/

 

Zo, met deze acht tips kan je zonder zorgen aan je havenbezoek beginnen. Wat vind jij het meest speciale plekje in de Haven van Antwerpen? Ben ik je favoriet vergeten vermelden? Ben je een noeste dokwerker en wil je een paar straffe verhalen delen? Laat alles lekker los in de commentaren onderaan.

 

Fietsen in de Haven van Antwerpen: praktisch

Port of Antwerp ondersteunt en organiseert zelf ook haventours. Die kan je op een heel aantal manieren beleven: op de fiets, op het water, en zelfs in een tuktuk. Achter deze link staat een overzicht van alle mogelijkheden. In het MAS Havenpaviljoen kan je zoals gezegd een gratis fietskaart krijgen.

Voor een volledig overzicht van alles wat er in het Havenland te zien en te beleven valt, surf naar www.havenland.be. Hun digitale kaart die je interesses per thema oplicht helpt je een heel eind op weg.

Wil je ook in Antwerpen zelf een aantal verborgen plekjes ontdekken? Klik dan hier en hier. Zin in lekker eten? Lees dan m’n artikels over de beste vegan, Italiaanse, Aziatische, Midden-Oosterse en hamburgerrestaurants in Antwerpen. Ook een aantal andere streken verkennen? Lees dan m’n artikels over De Gaume, Leuven, Charleroi, Spa en Koksijde.