Bezoek alle musea in Antwerpen: 50 museums gewikt en gewogen

Al wie om één of andere reden ooit in Antwerpen verzeild raakte, zal musea als het MAS of het KMSKA wel kennen. Mooi, maar niet meer dan een fractie van alles wat er verder nog te ontdekken valt. Sommige museums zijn gloednieuw en populair, anderen zijn verborgen of nostalgische pareltjes die zelfs voor de meeste Antwerpenaars volslagen onbekend zijn. Trot Op! bezocht alle musea in Antwerpen en verzamelde ze in dit handige overzicht.

Als het weer zoals wij in ‘t Stad zeggen van den ‘ond is, dient een mens om niet al te depressief te worden een projectje te zoeken. Daarom besloot ik – we mogen namelijk al eens zot doen – tijdens de zomervakantie alle musea in Antwerpen te bezoeken. Zo gepiept, dacht ik. Tot ik na wat opzoekwerk bij een totaal van zo maar even 50 exemplaren uitkwam. Dat sloeg ietwat tegen, maar toch besloot ik er met frisse moed aan te beginnen. Opdat jullie er ook iets aan zouden hebben en omdat ik online nergens een volledig en actueel overzicht vond, verzamelde ik alle indrukken in onderstaande lijst. Meteen met voorsprong de meest uitgebreide blogpost die ik ooit publiceerde.

“Wie alle musea in Antwerpen wil bezoeken zal toch een aantal nachten extra moeten boeken: het zijn er momenteel maar liefst 50.”

Om gezeur en favoritisme te vermijden hield ik de volgorde louter alfabetisch. Zo staan de kleintjes tussen de gevestigde waarden in, en worden jullie lekker verplicht de hele lijst door te lezen om uiteindelijk bij het onovertroffen en door iedereen de hemel in geprezen Zorromuseum* uit te komen. Omdat als ik niet naar volledigheid zou streven ik evengoed had kunnen thuisblijven, zette ik er ook meteen alle adressen, openingsuren en prijzen bij. Tot een tijdje geleden was dat laatste niet nodig, omdat je als Antwerpenaar met een A-kaart nog overal gratis binnen kon lopen. Helaas platte kaas gaan we vandaag de dag blijkbaar door een economische crisis en dien je bijgevolg je beurs boven te halen. Een Museumpas biedt een goed alternatief. Die kost €59, kan in het hele land gebruikt worden en blijft een jaar geldig. Zowat alle grote musea werken er mee. www.museumpassmusees.be

*Dat bestaat uiteraard niet, maar je bent toch maar lekker door m’n hele lijst gescrold. GOTCHA, SUCKER!

 

Bezoek alle musea in Antwerpen: 50 museums gewikt en gewogen

Om m’n selectie ietwat binnen de perken te houden, legde ik mezelf een paar regels op. Een aantal locaties op de lijst tasten de grenzen af van wat als museum beschouwd zou kunnen worden, maar commerciële galerijen waar men kunst verkoopt horen er wat mij betreft alvast niet in thuis. Ook qua kerken maakte ik (deels omdat ik een luiaard ben) een selectie. Enkel diegenen met een uitgebreide kunstcollectie en waarvoor je een ticketje moet kopen werden opgenomen. Museums die tijdelijk gesloten zijn voor renovaties staan ook niet in de lijst, tenzij ik er al foto’s van had. Dit alles leidde tot een vrij hectische maar interessante zomer die me op veel plekken bracht waar ik zelf nog nooit van had gehoord. Geniet ervan, bezoek er een aantal en laat me hieronder weten wat je grootste ontdekking was (of wat ik nog vergeten ben). Laat ons samen die bezoekcijfers de stratosfeer injagen. Vooruit met de geit!

 

24/7 Automata StreetMuseum

Het eerste museum op de lijst is meteen ook het kleinste. Het 24/7 Automata StreetMuseum in de Kroonstraat in Borgerhout is eigenlijk gewoon de vitrine van het atelier van Geert Hautekiet. Die brave mens stelt er elk seizoen een nieuwe automaton tentoon – dat zijn beeldjes die door de nodige mechaniek en met behulp van wat mankracht kunnen bewegen. Wie ze in actie wil zien steekt één luttele euro in het bakje (of betaalt met de kaart: the future is now) waarna de lichten aangaan, je aan het hendeltje mag draaien en de hele constructie tot leven komt. Het is eens iets anders en het straatbeeld wordt er alvast niet lelijker van.

24/7 Automata StreetMuseum, Kroonstraat 58. Prijs: €1. Altijd open. www.automata.be

 

Atelierflat Jozef Peeters

Jozef Peeters was één van de eerste abstracte kunstenaars in België, maar werd tijdens z’n leven (1895-1960) nooit als grote naam gezien. Hij woonde in een klein appartement aan de Gerlachekaai. Daar beschilderde hij alle muren en plafonds, en ontwierp hij veel van z’n meubels zelf. Daardoor werd het een perfecte weergave van z’n werk. Zijn dochter leefde hier nog tot 2009, maar schonk het appartement daarna aan de stad. Daardoor kan je er nu gegidste tours boeken, wat voelt als een tijdreis naar de jaren dertig. Zijn studio kijkt hoog uit over de Scheldekaaien, en zou een perfecte plek zijn voor het betere bureauwerk. De abstracte schilderijen van Peeters waren hun tijd vooruit, maar in mijn ogen valt vooral z’n vroegere portretwerk uniek te noemen.

Atelierflat Jozef Peeters, Gerlachekaai 8. Rondleidingen kunnen geboekt worden van dinsdag tot zaterdag voor maximum 11 personen. Prijs: €115 per groep. 

 

Brouwerij De Koninck

Toen ik begin jaren 2000 met m’n studentenvereniging naar Brouwerij De Koninck trok, kregen we er een wat ouderwetse rondleiding van iemand die eigenlijk al tien jaar op pensioen had moeten zijn, met op het einde een degustatie. Niet slecht, maar nu ook niet om naar huis over te schrijven. Ondertussen is er één en ander veranderd. De Koninck werd overgenomen door Moortgat, en de originele gebouwen werden omgetoverd in een belevingscentrum waarin ook een cocktailbar, een aantal toprestaurants en een paar delicatessenwinkels geopend werden. De rondleiding is nu een interactief en audiovisueel spektakel, dat je vlot en speels de hele geschiedenis van de site en het brouwproces uitlegt in verschillende mooi opgebouwde ruimtes. De echte brouwerij krijg je nog steeds te zien, en tussendoor valt er natuurlijk ook iets te proeven. Dat mag je trouwens helemaal zelf tappen om het vervolgens door het museum mee te nemen. Een topvoorbeeld van hoe een site gemoderniseerd kan worden om meteen een hele buurt te doen opleven.

Brouwerij De Koninck, Mechelsesteenweg 291. Tickets: €16/14. De interactieve tour is open van 11 tot 18u. www.dekoninck.be

 

Bunkermuseum Antwerpen

Ja de Duitsers: je kan over die mannen veel zeggen, maar niet dat ze niet weten waar het aangenaam toeven is. Zo diende het prachtige Park den Brandt tijdens de tweede wereldoorlog als hoofdkwartier van het 89^ste legerkorps. Dat was verantwoordelijk voor het Belgische en Zeeuwse deel van de Atlantikwall en dat deden ze vanuit een bunkercomplex aan de ingang langs de Acacialaan. Eén van die bunkers werd door een groep gedreven vrijwilligers minutieus heringericht met originele materialen en toestellen uit de tijd. Daardoor ziet alles er bijna exact uit zoals het er in 1943 bijlag, minus dan de Wehrmacht. Elk eerste weekend van de maand (behalve in januari – nieuwjaarskaters) opent het Bunkermuseum de deuren, en een bezoek is een absolute aanrader. Je krijgt er niet alleen een unieke inkijk in het oorlogsverleden, maar leert er ook alles over het belang van de Antwerpse haven voor de Duitse troepen en de latere bombardementen met V1s en V2s. De hoop straffe verhalen tussendoor krijg je er gratis bij.

Bunkermuseum Antwerpen, Park den Brandt. Tickets: €5. Open elk eerste weekend van de maand. Zaterdag van 13 tot 17u; zondag van 10 tot 17u. www.bunkermuseumantwerpen.be

 

Chocolate Nation

In het vroegere Aquatopia tegenover het Centraal Station liet men de vissen weer uitvliegen en werd in de plaats een paar jaar geleden Chocolate Nation geopend. Dat is een lekker chauvinistisch museum over het hoe en waarom van de Belgische chocolade. Ikzelf – het ligt nochtans achter m’n hoek – had er in vier jaar nog geen voet binnengezet. Dat bleek een vergissing, want het zit verbazend goed in elkaar. In de eerste vier ruimtes krijg je via een audiogids en een aantal ingenieuze constructies uitleg over waar cacao vandaan komt (spoiler: uit het oerwoud) en hoe men er chocolade van maakt. Daarna kan je op eigen tempo langs allerlei fantasierijke chocoladecreaties en fotospots lopen. De aangenaamste verrassing krijg je op het einde, wanneer je aan tien verschillende tapkranen naar believen chocolade mag proeven. Gelieve het aangeboden lepeltje te gebruiken en niet als een wild beest onder de kraan te gaan tutteren.

Chocolate Nation, Koningin Astridplein 7, Tickets: €19.90/14.90. www.chocolatenation.be

 

DIVA: Museum voor Diamant, Juwelen en Zilver

Antwerpen is – tot enig tegenbewijs wordt geleverd – nog steeds de diamanthoofdstad van de wereld. Daar kan je van vinden wat je maar wil, maar het levert de stad in ieder geval geen windeieren op. DIVA is een relatief nieuw museum dat je hier alles over vertelt. Vreemd genoeg ligt het niet in de Diamantwijk zelf, maar gewoon achter het stadhuis op de Suikerrui. Op interactieve wijze leer je hier alles over waar en hoe diamanten uit de grond worden gehaald (de meesten komen vreemd genoeg uit Rusland) en geslepen, hoe de waarde ervan wordt bepaald en hoe de geschiedenis van Antwerpen er mee verstrengeld is. Er valt ook een indrukwekkende collectie aan gouden en zilveren kunstobjecten te bewonderen – uiteraard meestal genereus met diamanten bezet. Kijken mag, aankomen betekent enkel ticketje Begijnenstraat (da’s het gevang ja).

DIVA Antwerpen, Suikerrui 17/19, Tickets: €12/8/0, woensdag gesloten. www.divaantwerp.be 

 

EcoHuis Antwerpen

Het EcoHuis op de Turnhoutsebaan is technisch gezien geen museum. Het is wel – zeker als je het EcoCafé erbij rekent – één van de gezelligere plekjes in Borgerhout, en men heeft er een interessante expositie in elkaar gestoken over het Klimaatplan 2030 dat door de stad werd opgesteld om de gevolgen van de klimaatverandering in te dijken. Spelenderwijs leer je er alles over de apocalyptische (ik overdrijf misschien een beetje) toekomst waar we met z’n allen voorstaan, en hoe de stad zal moeten veranderen om alles min of meer leefbaar te houden. Je leert er ook hoe je je eigen huis energievriendelijk maakt, en kan er op afspraak advies vragen voor verbouwingen en renovaties.

EcoHuis Antwerpen, Turnhoutsebaan 139. Gratis toegang. Open van dinsdag tot vrijdag tussen 9 en 16.30u. www.antwerpenvoorklimaat.be

 

Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Altijd even Harry Potter willen zijn, maar al een contactverbod van Emma Watson aan je been? Dan kan je in Antwerpen eigenlijk maar één kant uit. In de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience worden alle voor de stad historisch belangrijke boeken en tijdschriften bijgehouden. Meer dan één miljoen uitgaves werden er gecatalogiseerd, waardoor geschiedenisstudenten hier tijdens hun studies meer tijd doorbrengen dan bij hun mama thuis. Voor gewone bezoekers is echter vooral de Nottebohmzaal interessant. Da’s een prachtige houten bibliotheekzaal die aan Hogwarts doet denken, inclusief krakende vloeren, marmeren wereldbollen en aan weerszijden oude lederen boekenruggen tot aan het plafond. Tegenwoordig wordt de zaal geregeld opengesteld voor tentoonstellingen.

Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Henrik Conscienceplein 4. Tickets: €8/5/0 www.consciencebibliotheek.be

 

Eugeen Van Mieghem Museum

Het Redershuis tegenover het Steen werd eind 19^e eeuw gebouwd in opdracht van een grote scheepsmakelaar, en heeft waarschijnlijk het rijkelijkst versierde maar minst gekende interieur van Antwerpen. Het is dan ook straf dat net hier het Eugeen Van Mieghem Museum zijn thuis vond. Van Mieghem was een getalenteerd maar soms wat over het hoofd geziene tekenaar en schilder uit dezelfde periode, die als eerste in Europa het gewone leven in een wereldhaven in beeld bracht. Hij was wat men tegenwoordig een sociaal kunstenaar noemt, die havenarbeiders, kadeprostituees, landverhuizers, oorlogsvluchtelingen en zelfs zijn aan TBC stervende vrouw tekende – allemaal in z’n eigen realistische en bevlogen stijl. Zo zorgde hij er mee voor dat we een al lang vervlogen Antwerpen ook vandaag nog kunnen voelen. Een geleid bezoek is een unieke kans om een flard van zowel het leven van de rijke industriëlen als dat van de gewone werkmens in de late 19^e eeuw op te vangen. Dit is echt een verborgen parel.

Eugeen Van Mieghem Museum, Ernest Van Dijckkaai 9. Tickets: €4. Open op zondag en maandag van 14-17u. Niet in juli en augustus. www.vanmieghemmuseum.com

 

Felixatelier

In het mooie Felixpakhuis op ’t Eilandje zit niet enkel het stadsarchief, maar ook het Felixatelier verstopt. Da’s de voornaamste werkplek van de stadsarcheologen – jep, die zijn er weldegelijk – waar men alles wat tijdens opgravingen wordt gevonden bijhoudt en documenteert. Geregeld lopen er ook tentoonstellingen. De laatste was er eentje over de graafwerken die men uitvoerde om de aanleg van het nieuwe Operaplein en de tunnel onder de Leien voor te bereiden, waardoor een deel van de oude stadswal bloot kwam te liggen. De volgende tentoonstelling is voor dit najaar en zal gaan over het klooster dat vroeger op het Falconplein te vinden was. Vandaag staat enkel de poort er nog. Jammer, maar voor wijlen de nonnetjes misschien niet al te erg. De ingang kijkt recht uit op de decadentie van het Schipperskwartier.

Felixatelier, Oudeleeuwenrui 29. Gratis toegang. Open van dinsdag tot vrijdag van 10 tot 18u. www.antwerpenmorgen.be/nl/projecten/felixatelier/over

 

FOMU – Fotomuseum Antwerpen

Het FOMU aan de Waalsekaai is één van de voornaamste fotomusea van het land. Dat zou je op het eerste zicht niet zeggen want ik werd er als grote Antwerpse fotograaf nog nooit geëxposeerd (call me, please 🥹) maar het is wel zo. In dit mooie gebouw worden voornamelijk tijdelijke exposities gehouden, en niet zelden van grote namen uit het wereldje. In hetzelfde gebouw vind je ook Cinema Lumière, waar voornamelijk alternatieve films worden gedraaid. In de museumbar kan je lekker en gezond wat in je vreter duwen en de museumshop is de voornaamste schatkamer in de wijde omgeving voor iedereen die geïnteresseerd is in de laatste nieuwe fotoboeken. Ikzelf heb er alvast een paar dozijn van in m’n living uitgestald. Zo ziet iedereen die binnenkomt onmiddellijk hoe ernstig ik met m’n vak bezig ben.

FOMU Fotomuseum, Waalsekaai 47. Tickets: €12/5/0. Open van dinsdag tot zondag van 10 tot 18u. www.fomu.be

 

Fondatie Terninck

Fondatie Terninck is een stichting in de buurt van het Mechelseplein die zich inzet voor mensen met een geestelijke handicap. Die kunnen er terecht voor allerlei dagactiviteiten en sommigen wonen er permanent in hun eigen kamer en leefgroep. Soms – zoals op de openmonumentendag – organiseert men er tentoonstellingen met kunstwerken van de bewoners, maar los daarvan heeft de stichting doorheen de jaren zelf een verrassend rijke kunstcollectie bij elkaar gesprokkeld. Die hangt uit in de Kunstenkamer. Tussen de ongeveer tachtig werken zitten onder meer twee originele schilderijen van Jacob Jordaens. Bezoeken kan na het sturen van een mailtje.

Fondatie Terninck, Terninckstraat 30. Voor een bezoek, mail naar kunst@heder.be

 

Galerijke Marijke

Nog een kandidaat voor het kleinste museum van Antwerpen is Galerijke Marijke (leuke naam) waar elke maand één kunstwerk van één artiest tentoongesteld wordt. Dat moet een toegankelijk werk zijn waarvoor geen ingewikkelde uitleg nodig is, zodat ook toevallige voorbijgangers die hun leeftijd op hun vingers moeten uitrekenen laagdrempelig met kunst in contact kunnen komen. De galerij is niet meer dan één door klimop omkaderd venster in de Lange Slachterijstraat achter Park Spoor Noord, maar bij elke nieuwe artiest wordt een kleine vernissage gehouden. Leuk project.

Galerijke Marijke, Lange Slachterijstraat 8. Gratis toegang. Altijd open. www.galerijkemarijke.be

 

Heemkundig Zoldermuseum Schaliënhoeve

De Schaliënhoeve – naast het stadion van Berchem Sport – is de laatste nog rechtstaande hoeve in Berchem. Op het gelijkvloers vind je Brasserie Domein Park West, maar op zolder ligt het Heemkundig Museum van het district verstopt. Daar houdt men een hele collectie aan Berchemse artefacten bij: allerlei voorwerpen en documenten die doorheen de geschiedenis van het district van belang waren. Leuk om na een terrasje even binnen te lopen, ware het niet dat op de website nog altijd wordt aangegeven dat men gezien de coronamaatregelen voor onbepaalde tijd gesloten is. Misschien even updaten die handel.

Heemkundig Zoldermuseum Schaliënhoeve, Rooiplein 6. Tickets: €2/1.5/1/0. Open (onder voorbehoud) elke 2^e en 4^e zondag van de maand van 14-17u.  www.heemkringberchem.be/museum.html

 

Heemmuseum De Kijkuit

Gelijkaardig maar alvast wel open is Heemmuseum De Kijkuit in Merksem. Dat ligt verscholen in het Hof van Roosendaal: een oud kasteel waar enkel nog het poortgebouw van rechtstaat. Daar wordt door door de heemkring alles bijgehouden dat historisch van enig belang zou kunnen zijn voor Merksem. Documenten, foto’s, schilderijen: noem maar op. Omdat er elk jaar ook schoolgroepen uit de buurt langskomen die wat inleving vereisen, werden drie ruimtes ingericht met originele objecten uit de goeie oude tijd. Je kan er nu een klaslokaaltje met oude lessenaars en inktpotten bezoeken, net als een duivenmelkerscafé waar de pintjes nog één frank kosten (niet proberen: de tap werkt niet) en een kerkje met een origineel altaar en glasramen uit een ter ziele gegaan echt exemplaar.

Heemmuseum De Kijkuit, Terlindehofstraat 265. Gratis inkom. Open op maandag en woensdag van 14 tot 17u.

 

Hofkamer

De Hofkamer is een mooi gebouw in de tuin van een pand in de Oude Beurs. Het origineel stamt uit de 16^e eeuw, maar eind 18^e eeuw werd het verbouwd in opdracht van de koopman Adriaan Van den Bogaert. Daardoor heeft het nu een prachtige pronkkamer in Rococostijl die diende om gasten te ontvangen en z’n rijkdom en aanzien in de kijker te zetten. In de pronkzaal hangt een fantastische plafondschildering op doek (de grootste van West-Europa). Op de eerste verdieping vind je het vreemdste kamertje van het hele gebouw: een toilet dat volledig werd ingericht als imitatiebibliotheek met valse boekenruggen. Zelfs de pot lijkt op een stapel boeken. Ironisch is wel dat je er nog steeds niets te lezen hebt moest de nood plots hoog zijn.

De Hofkamer, Oude Beurs 27. Prijs: €6. Groepsrondleidingen op maandag, vrijdag en zaterdag. Individueel bezoek mogelijk op zondag van 16 april tot 29 oktober, van 11 tot 17u. www.experienceantwerp.be/nl/locatie/de-hofkamer/ 

 

Illusion Antwerpen

Illusion Antwerpen is geen discotheek, maar een gloednieuw en amusant museum dat letterlijk achter m’n hoek tegenover de Opera ligt. Het is pas open van maart 2023 en ik liep er al een keer of honderd voorbij zonder iets in de gaten te hebben. Binnenin vind je een hele verzameling aan optische illusies in alle maten en gewichten. Dat gaat van kunstwerken die de wetten van de realiteit lijken te tarten, tot een hoop decors om in te poseren zodat het op foto lijkt alsof die domme zwaartekracht jou helemaal niets te vertellen heeft. Inderdaad: je had het misschien niet meteen door, maar ik hang hierboven eigenlijk niet echt aan het plafond te mediteren. Hier hou je je makkelijk een uurtje zoet mee, zeker als je wat kinderen meeneemt.

Illusion Antwerpen, Frankrijklei 18. Tickets: €12/9/0. Open van 9 tot 21u (vrij-zon) en van 10 tot 19u (ma-do).  www.illusionantwerpen.be

 

KMSKA: Koninklijk museum voor Schone Kunsten Antwerpen

De hele santenboetiek mag dan meer dan tien jaar gesloten zijn geweest voor een peperdure en schijnbaar eindeloze restauratie, het uiteindelijke resultaat mag er absoluut zijn. Wie in Antwerpen maar de tijd heeft om één museum te bezoeken, moet misschien gewoon naar het KMSKA. In de binnentuin van het imposante oude gebouw werd een ultramodern nieuw museum gebouwd, dat naadloos overgaat in de originele zalen. Daardoor krijg je het gevoel in twee verschillende werelden rond te lopen. Het nieuwe museum is erg interactief en de collectie is enorm. Uiteraard vind je er tal van topwerken van Antwerpse barokmeesters als Rubens, Jordaens en Van Dyck, en in de nieuwe vleugel werden meerdere zalen aan Ensor gewijd, maar wie z’n ogen openhoudt vind op schijnbaar random plekken ook werken van onder meer Dali, Magritte, Van Eyck, Titiaan, Bruegel, Rodin, Memling en zelfs Van Gogh. Absoluut topmuseum en in z’n categorie waarschijnlijk het beste van het land.

KSMKA, Leopold de Waelplaats 1. Tickets: €20/10/0. Elke dag open van 10 tot 17u (in het weekend tot 18u, donderdag tot 22u). www.ksmka.be

 

Kantmuseum Sint-Carolus Borromeus

De Carolus Boromeuskerk aan het Hendrik Conscienceplein is niet alleen één van de mooiste kerken van Antwerpen, het is ook het enige barokke exemplaar. Wat ik nog niet wist is dat er ook een museum in verstopt zit. Da’s het Kantmuseum en je kan het elke woensdag bezoeken op de galerij op de eerste verdieping. De verzameling kwam toevallig tot stand tijdens een grote inventarisatie waarbij men een hoop vergeten stukken kantwerk in allerlei kasten vond. Het resultaat van die vondst is een ongeëvenaarde verzameling van 17^e-eeuws Antwerps kantwerk die je in die omvang nergens anders zal vinden. Waarschijnlijk één van de minst gekende musea in Antwerpen.

Kantmuseum, Hendrik Conscienceplein. Prijs: €5. Open op woensdag van 10 tot 12.30u en van 14 tot 17u.

 

Kunsthal Extra City

Deze ontheiligde dominicanenkerk in de Provinciestraat achter de Zoo is nog zo’n verborgen parel. In een fantastische setting worden meermaals per jaar tijdelijke exposities gehouden. Momenteel staan er tot oktober een aantal grote installaties van Marcin Dudek tentoon, die draaien rond massapsychose. Achter de kerk ligt een zogenaamde honesty bar waar je onbewaakt een drankje kan nemen en dat vervolgens eerlijk dient te betalen, en daarachter ligt een groene en heerlijk vervallen kloostertuin, waar tijdens de zomer soms optredens en evenementjes gehouden worden. Zeker eens gaan zitten bij goed weer.

Kunsthal Extra City, Provinciestraat 112, Tickets: €7/5/3/0. Do-vrij: 13-19u; Za-zon: 10-18u. www.extracitykunsthal.org

 

Lambottemuseum

Wist je dat het Stuivenbergziekenhuis z’n eigen kleine museumpje had? Nee? Wel dan weet je het nu. Het ligt in één van de oude patiëntenzalen en kan enkel op donderdagochtend bezocht worden – zonder twijfel één van de best mogelijke tijdstippen voor een vrolijke uitstap. Er staan allerlei historische medische toestellen tentoon – waaronder de oudste röntgenmachine van België – en op dit moment loopt er een tentoonstelling over infectieziekten en de historische invloed die het klimaat daarop had. Daar komt heel wat beeldmateriaal bij kijken dat vaak niet al te smakelijk is. Wie het museum nog wil bezoeken zal snel moeten zijn, want in september verhuist Stuivenberg naar het nieuwe ZNA Cadix aan het eind van de Italiëlei en voor de collectie is daar geen plaats. Alles wordt dus opgeslagen om op een later tijdstip op een nieuwe locatie weer tentoongesteld te worden. Even geduld.

Lambottemuseum, Stuivenberg, Lange Beeldekensstraat 267. Tickets: €5. Open op donderdag tussen 10 en 12u. www.museumgeneeskunde.be

 

Letterenhuis

Het Letterenhuis is een museum dat vertelt over het geschreven Vlaamse woord. Het ligt vlakbij de Academie en doet dienst als het literaire archief van Vlaanderen. Je loopt letterlijk (haha, woordmopje) door de geschiedenis van onze literatuur, en je kunt er allerlei artefacten en manuscripten van Vlaamse schrijvers bewonderen. Helaas is het museum sinds maart 2022 gesloten voor een stevige renovatie en kon ik er geen beelden van maken. Geniet daarom van deze foto die ik vijf jaar geleden op de Boekenbeurs maakte van Herman Brusselmans en Tom Lanoye die inwendig aan het janken zijn omdat er niemand aan hun stand staat, terwijl er tien meter verder honderdvijftig man staat aan te schuiven om hun strip van FC De Kampioenen te laten tekenen. Geen grap.

Letterenhuis, Minderbroedersstraat 22. www.letterenhuis.be

 

M HKA: Museum voor Hedendaagse kunst

Mijn relatie met moderne kunst is er eentje van pieken en dalen: of ik vind het fantastisch, of ik vind er geen halve bal aan. Los daarvan is het M HKA op ’t Zuid een uniek gebouw waar geregeld mooie tentoonstellingen worden georganiseerd. Momenteel loopt er nog tot midden september Museum Spelen. Da’s een expositie waarvoor een klasje kinderen van het vierde leerjaar hun favoriete werken uit de museumcollectie mocht kiezen, om er vervolgens ook de bijschriften bij te verzinnen. Het resultaat is een geniale, speelse tentoonstelling waar alle pretentie plots van wegvalt. Er hangt niet alleen een kleurrijk allegaartje van niet alledaagse kunst, je kan er ook bowlen en schommelen, en bijschriften als ‘Ik ben gek op torens. Torens zijn meestal heel groot. Ik hou van dingen die heel groot zijn, want groot zijn is altijd beter.’ maken mij heel erg blij. Veel beter dan het essay van vijf bladzijden dat je normaal naast elk schilderij moet doorploeteren. Op het dakterras ligt trouwens een leuke bar waar een originele Keith Haring op de muur staat.

M HKA, Leuvenstraat 32. Tickets: €14/8/0. Open van dinsdag tot zondag van 11 tot 18u. www.mukha.be

 

Maagdenhuis

Het Maagdenhuis aan het Mechelseplein is niet het clublokaal van de plaatselijke Pokémonclub – haha, sorry gasten – maar een voormalig weeshuis voor meisjes uit de 16^e eeuw. Sinds 1930 is het een museum waar de geschiedenis en de kunstcollectie van de armenzorg wordt tentoongesteld. Ook hier hangen een aantal werken van de grote drie Antwerpse barokmeesters te pronken. Het beeld van Houten Clara, waar Hendrik Conscience een boek over schreef, staat hier eveneens, net als een replica van de originele vondelingenschuif uit 1812 (waar de eerste 2 jaar al meer dan 400 baby’s in gedropt werden – those were the days). In de mooie kapel en de ruimtes achter de binnentuin werden toen ik er was tekeningen tentoongesteld, gemaakt door kinderen op de oncologie-afdeling van het UZA. Laat ons zeggen dat het me iets deed.

Maagdenhuis, Lange Gasthuisstraat 33. Tickets: €8/6/0. Open van dinsdag tot zondag van 10-13u en van 14-17u. www.maagdenhuis.be

 

MAS: Museum aan de Stroom

Voor het KMSKA heropende, was het MAS veruit het populairste museum van Antwerpen. Toen het ondertussen iconische gebouw in 2011 geopend werd, veranderde ’t Eilandje van de triestigste buurt van het centrum in de chicste. De collectie zelf is wat een allegaartje. Het Volkskundemuseum, het Scheepsvaartmuseum en een deel van de collectie van het Vleeshuis werden hier ondergebracht. Daardoor kan je onder één dak zowel miniatuurschepen als klassieke schilderijen, Afrikaanse maskers en Japanse Samoeraiharnassen bewonderen. Wat hier geëxposeerd staat is trouwens maar een fractie van de totale collectie in het magazijn. Los daarvan werd het voornamelijk een museum over Antwerpen zelf, haar haven en haar verbinding met de wereld. Ook de tijdelijke exposities en de foto’s in de trappenhallen zijn altijd de moeite waard. Wie geen zin heeft in koken en een paar honderd euro extra in de zakken heeft zitten, kan op de bovenste verdieping in ’t Zilte trouwens in het enige 3-sterrenrestaurant van Antwerpen dineren. Van het uitzicht vanop het dak kan je altijd gratis komen genieten, zelfs na de sluitingsuren.

MAS: Museum aan de Stroom, Hanzestedenplaats 1. Tickets €10/6/0. Open van dinsdag tot zondag van 10 tot 17u. www.mas.be

 

Middelheimmuseum

Wie wat kunst opsnuiven graag combineert met een straaltje zon moet in het Middelheimmuseum zijn: officieel het grootste en groenste museum van Antwerpen. Verbazend is dat niet, want het is een beeldenpark van zo maar even dertig hectare. Langs de vele wandelpaden en tussen de statige bomen staan meer dan 200 kunstwerken tentoon. De meest in het oog springende exemplaren zijn de smeltende zeilboot van Erwin Wurm en het Zotte Geweld (zie foto) van Rik Wouters – eigenlijk gewoon een beeld van z’n op dat moment uitermate jolige vrouw. Verder vind je hier werken van Rodin, Henry Moore, Ai Weiwei, Panamarenko en vele anderen. In tegenstelling tot zowat elk ander museum, kan je je kont hier lekker op een bank schuiven om er gezellig een picknick naar binnen te werken. Gratis en voor niets dan nog wel. In het Louvre moet je er niet mee afkomen.

Middelheimmuseum, Middelheimlaan 61. Maandag gesloten. Gratis toegang. www.middelheimmuseum.be

 

Mineralogisch Museum

In Merksem – vlakbij de Bredabaan – ligt ACAM: de Academie voor Mineralogie. Daar kan je indien gewenst een tweejarige opleiding tot edelsteenkundige volgen (dan kan je officieel diamanten en andere stenen naar echtheid en waarde schatten) maar op zaterdagnamiddag kan je er ook het Mineralogisch Museum bezoeken. Da’s niet alleen een naam waar m’n tong om mij onbekende redenen immer over struikelt, maar ook een ruimte gevuld met toonkasten propvol met de meest uiteenlopende mineralen, edelstenen en fossielen. Het aanbod is enorm en gaat van gesteenten in alle maten en kleuren tot dinosauruseieren en de volledige schedel van een prehistorische holenbeer. Het pièce de résistance is de donkere kamer vol lichtgevende stenen in de meest psychedelische kleuren – de grootste verzameling van Europa. Het museum wordt gerund door een aantal vriendelijke vrijwilligers die met plezier een woordje uitleg geven. Wie zelf wat steentjes op de kop wil tikken om z’n eigen verzameling uit te breiden kan hier trouwens ook terecht.

Mineralogisch Museum, Frans de l’Arbrelaan 12. Tickets: €5. Open op zaterdag van 13.30 tot 17.30u. www.acam.be

 

MoMu: ModeMuseum Antwerpen

Antwerpen is – het moet gezegd – de parel aan de Belgische kroon. Niet alleen zijn we de diamanthoofdstad van de wereld en de tweede haven van Europa, we zijn ook met grote voorsprong de belangrijkste modestad van het land. Dat komt voornamelijk door de aanwezigheid van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, waar in de jaren tachtig de bekende Antwerpse Zes afstudeerden om vervolgens de modewereld te veroveren. Dat verhaal wordt verteld in het recent in een nieuw jasje gestoken (we blijven in thema) MOMU in de Nationalestraat. Op het gelijkvloers vind je een deel van de permanente collectie, met uiteraard een aantal stukken van diezelfde zes. Op de bovenverdieping is plaats voor tijdelijke tentoonstellingen. In mijn geval was dat een exhibitie van fotograaf Man Ray en zijn invloed op de modefotografie, gecombineerd met een aantal ravissant uitgedoste mannequins. Een must voor alle fashionista’s.

MOMU, Nationalestraat 28. Tickets: €12/8/0. Open van dinsdag tot zondag van 10 tot 18u. Zaterdag open tot 1u ’s nachts.  www.momu.be

 

Museum De Reede

Museum De Reede ligt aan de Kaaien tegenover het Steen, en stelt een hoop werken en schetsen tentoon van drie van de donkerste kunstenaars die ze konden vinden. Van Edvard Munch (die van De Schreeuw) en Francisco Goya (die van de z’n eigen kinderen opetende blote reus – don’t ask) hangt er een hele collectie. Je vindt er ook een aantal werken van één van m’n favoriete Belgische kunstenaars. Felicien Rops was een in Namen geboren etser, schilder en karikaturist uit de 19^e eeuw die prints, spotprenten en schilderijen maakte die zelfs nu soms nog als holy shit dat gaat er over beschouwd zouden worden. Satirische, kritische en soms zelfs pornografische prenten die de kerkelijke en politieke hypocrisie van de tijd genadeloos door de vleesmolen draaiden.  Heerlijk.

Museum De Reede, Ernest Van Dijckkaai 7. Tickets: €15/5/3. Open van vrijdag tot maandag van 11 tot 17u.  www.museum-dereede.com

 

Museum Mayer van den Bergh

Museum Mayer van den Bergh ligt in een prachtig pand in de Lange Gasthuisstraat, en stelt de kunstcollectie van Fritz Mayer van den Bergh tentoon – een rijke verzamelaar uit de 19^e eeuw. Hier vallen heel uiteenlopende dingen te zien, waaronder werken van (u raadt het al) Rubens, Jordaens en Van Dyck, maar ook ouder materiaal van Quinten Massijs, Jheronimus Bosch en vooral Bruegel. Het absolute topwerk is de net gerestaureerde Dulle Griet – ook van Bruegel. Het kreeg z’n eigen zaal en de kleuren spatten opnieuw van het doek: wat mij betreft één van de interessantste schilderijen die in Antwerpen te zien vallen. Destijds werd het door Mayer van den Bergh op een Keulense veiling op de kop getikt voor de belachelijke prijs van 488 Belgische franken. Voor de mensen van Gen-Z: da’s ongeveer twaalf euro.

Museum Mayer van den Bergh, Lange Gasthuisstraat 19. Tickets €10/6/0. Open van dinsdag tot zondag van 10 tot 17u. www.museummayervandenbergh.be

 

Museum Plantin-Moretus

Museum Plantin-Moretus op de Vrijdagmarkt is het enige museum in Antwerpen (de Kathedraal even buiten beschouwing gelaten) dat als Unesco Werelderfgoed erkend werd. Meer nog: het was in 2005 zelfs het eerste museum op de hele lijst. Dat komt voornamelijk omdat het een originele en uitzonderlijk goed bewaarde drukkerij uit de 16^e eeuw betreft. Binnenin dit fantastische gebouw kan je de twee oudste drukpersen wereld bewonderen, net als een hele workshop vol ijzeren druklettertjes, een hoop mooie historische manuscripten, een aantal originele, met goudleer bekleedde kamers en een paar portretten van onder meer Rubens. Buiten kan je er ook de waarschijnlijk mooiste binnentuin van Antwerpen bezoeken. Die is trouwens gratis te betreden – los van het museum.

Museum Plantin-Moretus, Vrijdagmarkt 22. Tickets: €12/8/0. Open van dinsdag tot zondag van 10 tot 17u. www.museumplantinmoretus.be

 

Museum to Scale

Het R-gebouw in de Rodestraat was in mijn tijd de donkerste en lelijkste blok van de hele Universiteit Antwerpen. Een betonnen vergeetput vol asbest (ik gok maar even) waar men de richtingen met de minste economische toekomst in verloren legde. Als student communicatiewetenschappen heb ik er dus wel een broek of twee versleten. De tijd staat echter niet stil, en ondertussen kreeg het hele ding een geslaagde opknapbeurt. Een paar jaar geleden kwam daar nog een extraatje bij. Op de benedenverdieping kan je nu genieten van een museum met talloze zalen. Miniatuurzalen welteverstaan, tenzij je een kabouter bent. Het project heet Museum to Scale en toont tientallen gevarieerde zaaltjes die door kunstenaars als Fred Bervoets, Jan Fabre, Arne Quinze, Luc Tuymans en Stephan Vanfleteren in kleine nissen in de muur werden ingericht. Het valt volledig gratis te bezoeken tijdens de openingsuren van de universiteit.

Museum to Scale, Rodestraat 18. Gratis toegang. Open op weekdagen tot 18u. www.uantwerpen.be/nl/overuantwerpen/campussen/kunst-op-de-campus/museum-to-scale/

 

Museum Vleeshuis

Eén van de oudste gebouwen van Antwerpen herbergt vreemd genoeg geen museum over de geschiedenis van de beenhouwersgilde die het liet bouwen, maar eentje vol oude muziekinstrumenten in alle vormen en maten. Vroeger kon je hier met een hoofdtelefoon op een replica van de beiaard van de kathedraal spelen, maar helaas is de software kapot en het bedrijf dat er destijds voor zorgde failliet. Geen paniek: de kelder is een aangename verrassing en huist collecties over het gieten van kerkklokken en de opkomst van publieke fanfares, maar ook een mooi nagemaakt danscafé met orgel zoals het er rond de (vorige) eeuwwisseling zou hebben uitgezien. Mooie en diverse collectie, maar de echte ster van het museum is het gebouw zelf. Statige zuilen en ramen, en onder de gewelven in de kelders liggen nog een aantal 400 jaar oude graven.

Museum Vleeshuis, Vleeshouwersstraat 38. Tickets: €8/5/0, open van donderdag tot zondag van 10 tot 17u. www.museumvleeshuis.be

 

Nationaal Museum en Archief van Douane en Accijnzen

Het Nationaal Museum en Archief van Douane en Accijnzen – een museum dat me totaal onbekend was – ligt verstopt in de kantoren van de FOD Financiën in de Ellermanstraat aan Park Spoor Noord, en kan enkel op afspraak bezocht worden. Het wordt gerund door Francis en Bruno, twee douaniers die met veel passie over hun beroep en hun collectie vertellen. Die collectie is trouwens erg interessant. Je leert hier alles over de geschiedenis van de douane (met een uitgebreide uiteenzetting over de grote Boteroorlog tussen België en Nederland tijdens de jaren vijftig en zestig: zoek het op, het is hilarisch). Het interessantste voor het gros van de bezoekers is uiteraard de collectie aan smokkelwaar en smokkelmethodes die hier uitgestald staan. Van namaakrommel uit China en uitgeholde schoenzolen vol coke, tot een stalen harnas waar een Nederlandse smokkelaar in de jaren dertig mee rondreed en een pletwals uit Afghanistan die (helemaal niet verdacht) met de luchtpost naar Zaventem gestuurd werd – met kilo’s heroïne in één van de rollen. Verrassend leuk bezoek vol straffe verhalen.

Nationaal Museum en Archief van Douane en Accijnzen, Ellermansstraat 21, €35 voor groepen met gids/gratis zonder gids. Afspraak via: da.museum.antwerpen@minfin.fed.be.

 

Natuurhistorisch Museum Boekenberg

Dit kleine Natuurhistorische museum zit verscholen in de met voorsprong meest unieke locatie op de lijst: de grootste kunstmatig aangelegde grot van West-Europa. Die ligt naast de vijver van het mooie Boekenbergpark in Deurne. Binnenin staan tussen de fake stalactieten een hoop toonkasten met allerlei fossielen, mineralen en prehistorische werktuigen uitgestald. Je kan er zelfs een skelet van een echte Merovinger bewonderen – met de schedel van iemand anders, want die werd jaren geleden gepikt (vraag me niet wie z’n kop er nu ligt en hoe ze er aan raakten). Leuke collectie, zeker voor kinderen, maar de voornaamste attractie is natuurlijk de grot zelf. Die was ooit het praalproject van een baron die er z’n plezierbootjes door liet varen. In de winter kan je het museum trouwens niet bezoeken. Dat komt niet omdat de vrijwilligers dan geen zin hebben om er in de kou te gaan zitten, maar omdat de grot gekoloniseerd wordt door een hele hoop vleermuizen die er komen overwinteren.

Natuurhistorisch Museum Boekenberg, aan de hoofdingang langs het Eksterlaar. Tickets: €1. Open op zondag van 14 tot 18u. www.museumboekenberg.be

 

Onze-Lieve-Vrouwekathedraal

De kathedraal is zonder twijfel Antwerpens grootste architecturale icoon, maar stiekem hangt het er binnen ook vol kunst. Onder de Onze-Lieve-Vrouwentoren waar La Esterella de mond van vol had, vallen een aantal van de bekendste schilderijen van Rubens te bewonderen, net als een recent beeld van Jan Fabre die – bescheiden als hij altijd is – zichzelf in bladgoud afleverde terwijl hij het kruis van Christus op z’n handpalm balanceert alsof het niets is. De kerk zelf is natuurlijk een kunstwerk op zich, vol massieve zuilen en kleurrijke glasramen, een schitterend orgel en een sierlijk uit hout gesneden preekgestoelte. Achter het altaar werden de laatste jaren een heleboel unieke nissen gerestaureerd die op zich al een bezoek waard zijn, en tegenwoordig kan je zelfs de kelder in waar de funderingen van de oude Romaanse kerk die er eerst stond blootliggen. Tijdens de zomer wordt op maandagavond trouwens altijd een beiaardconcert gegeven, en dan durft al wel eens een Abba, Queen of zelfs Metallicanummertje te passeren als de beiaardier er zin in heeft.

Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, Handschoenmarkt. Tickets: €12/10/gratis voor iedereen uit de provincie Antwerpen. Open van 10-17 op weekdagen, van 10-15u op zaterdag en van 13-17u op zondag. www.dekathedraal.be

 

Panamarenkohuis

Panamarenko ofte Henri Van Herwegen was één van de meest iconische Antwerpse kunstenaars uit de twintigste eeuw. Het was een beeldhouwer met een grenzeloze fantasie die allerlei mechanische creaties in elkaar knutselde die zo uit een dystopische cyberpunkwereld zouden kunnen komen. Veel van z’n ontwerpen gingen over de droom van het vliegen: van zeppelins tot jetpacks en vliegende ijzeren dino’s.  De meeste van die dingen maakte hij thuis in z’n atelier in de Biekorfstraat, en daar kun je op zaterdagnamiddag in groep worden rondgeleid. Je krijgt dan een gidsbeurt van anderhalf uur door het huis van de kunstenaar, waar buiten z’n kunstwerken ook heel wat van z’n inspiratie tegen de muren hangt. Het huis valt makkelijk te herkennen door het helicopterplatform dat hij op het dak vees.

Panamarenkohuis, Biekorfstraat 2. Prijs: €20 per persoon. Bezoek tweewekelijks op zaterdag. Enkel op afspraak en maximum met acht personen. www.muhka.be/nl/visit/adults/the-panamarenko-house

 

Phoebus Foundation

De Phoebus Foundation is een stichting die in 2015 werd opgericht om de kunstcollectie van Fernand Huts van Katoennatie te beheren en verzekeren. Die collectie is enorm gevarieerd en bevat alles van middeleeuwse tot moderne kunst, avant-gardewerken van de Cobragroep, textiel van de oude Egyptenaren, een hoop middeleeuwse kaarten, meer dan 350 versies van Reynaert de vos en zelfs (ik verzin dit niet) het volledige skelet van een volwassen Tyrannosaurus Rex die Trinity heet. De bedoeling is dat deze hele collectie op termijn in de Boerentoren te bewonderen zal zijn, waardoor Antwerpen er meteen een topmuseum bijkrijgt. Tot die tijd kan je stukken uit de collectie bekijken op andere plekken als deel van tijdelijke tentoonstellingen. Ik ging op de openmonumentendag alvast eens kijken in de grote hangar in de Pretstraat, waar heel wat maritiem erfgoed (ook deel van de collectie) verzameld staat. Nog even geduld dus.

Alle tentoonstelling waarin stukken van de Phoebus Foundation te zien zijn, kan je hier bekijken: www.phoebusfoundation.org/nu-te-zien-in-phoebus/

 

Poldermuseum Lillo

Het Poldermuseum in Lillo is een heemkundig museum dat de geschiedenis van de Antwerpse polders wil bewaren. Toen de haven eind jaren vijftig fors uitgebreid werd, moesten verschillende dorpen zoals Wilmarsdonk en Oosterweel (en het grootste deel van Lillo zelf) verdwijnen. Om de plaatselijke gebruiken en geschiedenis te preserveren werden een hoop voorwerpen verzameld en in dit museum ondergebracht, waardoor er nu verschillende stijlkamers te bezoeken vallen (bv. een bakkerij, een klaslokaal of een plaatselijk café) die er uitzien zoals het er in die verloren dorpen vroeger aan toe ging. Interessant om eens binnen te lopen, maar het mooiste museum is natuurlijk wat er overblijft van Lillo zelf. Nog geen vijftig mensen wonen vandaag in dit piepkleine gehucht dat midden in de haven binnen de vestingen van een oud fort ligt. Eén van de vredigste en meest idyllische plekken van Antwerpen ligt volledig omgeven door containers en industrie, maar wie binnen de muren blijft merkt er niets van. De waterbus zet je er vanuit het centrum vlak voor de deur af.

Poldermuseum Lillo, Tolhuisstraat 10-16. Tickets: €4/3.5/0. Open op zondag van april tot november, tijdens de zomer ook op zaterdag. www.poldermuseum-lillo.be

 

Portopolis

Portopolis is het gratis infocentrum van Port of Antwerp-Bruges dat in één van de rode gebouwtjes voor het MAS ligt. Bij het binnenkomen krijg je er een tablet in handen waar je via augmented reality een hoop extra info over de haven uit de overal rondhangende panelen kan halen. Dat gaat van cijfers en volumes tot alle leuke uitstappen en natuurdomeinen die je er kan bezoeken (zie hier mijn artikel daarover). Met een VR-bril op je smoel kan je zelf uiteindelijk ook een virtueel stapje in de haven zetten. Op de bovenetage worden verjaardagsfeestjes voor kinderen georganiseerd, waarbij ze in haventhema allerlei spelletjes kunnen spelen.

Portopolis, Hanzestedenplaats 19. Toegang gratis. Open van 9 tot 17u. Maandag gesloten. www.portofantwerpbruges.com/onze-haven/bezoeken/portopolis-antwerpen

 

Red Star Line Museum

Het Red Star Line Museum tegenover de Waagnatie is een museum over migratie. Het focuspunt is de gelijknamige rederij die rond de vorige eeuwwisseling twee miljoen Europeanen op zoek naar een beter leven de Atlantische Oceaan overbracht richting VS en Canada. Hun zeereis begon in dit eigenste gebouw, en voor het gros van hen was dat in derde klasse en dus niet de prettigste ervaring. Hun persoonlijke verhalen, dromen en de hoepels waar ze door moesten springen om op hun bestemming te raken vormen de leidraad van de ervaring en zijn niet zelden beklijvend. Het museum maakt het thema breder dan Red Star Line alleen, en praat ook over migratie in het algemeen, aan de hand van verhalen van mensen van vroeger en nu. Een museum met een boodschap die steeds belangrijker wordt dus, en wie achteraf de toren beklimt kan er meteen even over bezinnen met zicht op de Schelde.

Red Star Line Museum, Montevideostraat 3. Tickets: €10/6. Open van dinsdag tot zondag van 10 tot 17u. www.redstarline.be

 

Rijn- en Binnenvaartmuseum

Op de Droogdokkensite wat verderop liggen drie originele binnenvaartschepen tegen elkaar aangemeerd. Door de werken die er momenteel worden uitgevoerd is het wat zoeken om er te geraken (voorbij de voorkant van Stormkop lopen, en dan alle droogdokken passeren) maar als alles goed gaat kom je bij het Rijn- en Binnenvaartmuseum terecht. Dat tracht de geschiedenis van het binnenschippersleven te bewaren en wordt op woensdagnamiddag door een aantal vrijwilligers opengehouden. Binnenin vind je een hele hoop miniatuurschepen en uitrusting uit de tijd, maar bovenal de mogelijkheid om zelf eens op zo’n boot te mogen rondlopen. Vooral de woonruimtes zijn interessant (zij het wat claustrofobisch). Op het middelste schip werd een café ingericht waar je achteraf iets kan gaan drinken. Het wordt ook voor kleine evenementjes verhuurd.

Rijn- en Binnenvaartmuseum, Droogdokkenweg 4. Gratis toegang. Open van midden april tot midden oktober, op woensdagen tussen 14 en 18u, en op de eerste zaterdag van de maand van 10 tot 15u. www.rijnenbinnenvaartmuseum.be

 

Rubenshuis

Het Rubenshuis op de Wapper – de plek waar Rubens vroeger woonde en werkte – is voor veel toeristen één van de eerste musea in Antwerpen die ze bezoeken. Dat zal helaas even geen waar meer zijn, want het hele gebouw krijgt een grondige renovatie die tot 2027 zal duren – inclusief een grote nieuwe ingang aan de kant van het Theaterplein. Het museum zal al die tijd niet te betreden vallen, maar zoals de restauratie van het KMSKA laat zien is het wachten het soms waard. Alvast positief is dat ze de lelijke glazen serre waar je vroeger je ticket moest kopen gaan afbreken, zodat je de mooie gevel binnenkort ook daadwerkelijk kan zien staan.

Rubenshuis, Wapper 9-11. www.rubenshuis.be

 

Ruihuis

Wist je dat Antwerpen er vroeger uitzag als Amsterdam, maar dat men alle kanalen heeft moeten overkappen omdat mensen er hun kak in bleven uitgieten? Het gevolg daarvan is dat er onder elke straat die eindigt op rui, vliet of vest, nu een corresponderende tunnel ligt waar dat vroegere water doorliep. Vandaag de dag kan je die nog steeds verkennen en dat is zeer de moeite waard. Dat doe je of per op voorhand geboekte groep met een gids erbij die je alles vertelt, of individueel met een iPad en een begeleider die er voor zorgt dat je alvast niet verloren loopt. Fantastische, zij het ietwat geurige ervaring en misschien wel het meest unieke bezoek dat je in Antwerpen kan vastleggen. Je gaat met je (ter beschikking gestelde) laarzen wel door wat erg verdacht uitziend water moeten dabben en hier en daar zal je een rat of twee zien wegspringen, maar dat maakt deel uit van de ervaring.

Ruihuis, Suikerrui 21, Tickets: €19/12. Wandelingen van dinsdag tot zondag om 11, 13 en 15u. www.ruien.be

 

Sint-Pauluskerk

De Sint-Pauluskerk aan de Veemarkt is binnenin wat mij betreft de mooiste kerk van Antwerpen. De lichtinval is er schitterend – geen donkere toestanden alhier – het staat er vol prachtige beelden en ze stellen er meer dan 50 schilderijen tentoon. Een aantal daarvan zijn (jawel hoor) van de hand van drie groten Rubens, Van Dyck en Jordaens. Die schilderijen zouden in 1968 trouwens allemaal in vlammen zijn opgegaan, ware het niet dat de dames van de rosse buurt ze plichtsbewust naar buiten hielpen dragen tijdens een brand. Van vrijdag tot zondag kan je er met een gids ook de ondergrondse crypte in, waar de funderingen van een oudere kerk/klooster zichtbaar zijn. Wat de Sint-Pauluskerk nog iets unieker maakt is de Calvarietuin ernaast. Da’s een oase van rust middenin de stad, vol mooie beelden over de kruisgang en de verrijzenis van Jezus. Hopla, nog een verborgen parel.

Sint-Pauluskerk, Veemarkt. Tickets: €5/3/0. Dagelijks open van 14-17u van april tot oktober, van november tot maart enkel in het weekend. www.sintpaulusantwerpen.be

 

Snijders & Rockoxhuis

Het Snijders&Rockoxhuis in de Keizerstraat is een museum dat is ondergebracht in twee 17^e-eeuwse panden waarin vroeger zowel burgemeester Nicolaas Rockox als de tekenaar en schilder Frans Snijders naast elkaar woonden. Het is mooi ingericht, de binnentuin is aangenaam om door te lopen en in de kunstcollectie zitten werken van (hoe kan het ook anders) Rubens, Jordaens en Van Dyck. Het bekendste werk is misschien wel Vlaamse Spreekwoorden van Pieter Bruegel de Oude – zij het dan een kopie van z’n zoon Pieter Bruegel de Jonge. Of diens zoon Pieter Bruegel de Infantiele er ook een versie van maakte en of hij daarbij dan z’n waskrijtjes heeft opgegeten, is vooralsnog niet geweten.

Snijders & Rockoxhuis, Keizerstraat 10. Tickets: €10/6/0. Open van dinsdag tot zondag van 10 tot 17u. €10/6/0.  www.snijdersrockoxhuis.be

 

Stampe & Vertongen Museum

Jean Stampe en Maurice Vertongen waren twee luchtvaartpioniers die 1923 een vliegschool en vliegtuigfabriek oprichtten in Antwerpen. Daardoor ontstond uiteindelijk de luchthaven van Deurne. Naast datzelfde vliegveld ligt nu het Stampe & Vertongen Museum, waar de hele geschiedenis van de luchtvaart in België uit de doeken wordt gedaan, alsook wat er tijdens de oorlogsjaren allemaal in het Antwerpse gebeurde. De blikvangers zijn uiteraard een aantal in perfecte staat bewaard gebleven tweedekkers uit de eerste wereldoorlog. Die staan hier in allerlei maten, kleuren en gewichten tentoon. Er staat ook een veel minder oud stuntvliegtuig opgesteld waar je indien gewenst eens goed kan inkruipen. In de loods naast het museum staan nog een boel andere oude vliegtuigjes die af en toe nog uitvliegen.

Stampe & Vertongen Museum, Luchthavenlei. Tickets: €7/0. Open op zaterdag en zondag van 14 tot 17u. www.stampe.be

 

Visitor Center Het Steen

Over de nieuwe aanbouw die men tegen het Steen heeft gezet is al veel inkt gevloeid, en iedereen heeft er wel een mening over. Wat het nieuwe Visitor Center dat erin zit alvast erg goed doet, is de aankomende (cruise)toeristen een snelcursus Antwerpen geven. The Antwerp Story is het betalende gedeelte van de toer, waar je eerst een persoonlijke introductie tot een aantal wijken krijgt van de bewoners zelf, om vervolgens via allerlei leuk in elkaar gestoken setups de belangrijkste gebouwen en musea te ontdekken. Er valt ook een kamer met een 360° projectie te bezoeken waarin je een tochtje door de haven maakt. Leuke en praktische binnenkomer, en vanop het dakterras en het aanpalende torentje heb je een mooi zicht over stad en Schelde (een aantal van de tentoongestelde foto’s in de collage zijn trouwens van mij, bij dezen weet je dat).

Visitor Center Het Steen, Steenplein 1. Tickets: €7/5/0. Dagelijks open van 10 tot 18u. visit.antwerpen.be/nl-BE/info/the-antwerp-story

 

Vlaams Tram- en Autobusmuseum

Het Vlaams Tram- en Autobusmuseum ligt in de tramloods aan de Diksmuidelaan in Berchem – zelf een geklasseerd gebouw van meer dan 100 jaar oud – en stelt een collectie tentoon van meer dan 50 historische trams en bussen. Een aantal daarvan zijn absolute pareltjes die ook meer dan een eeuw oud zijn. Wat nog leuker is, is dat je een heel deel van de voertuigen gewoon kan opstappen. Wie dat doet, zal meteen opmerken dat de pracht en de sierlijkheid van het design van de oudste exemplaren ergens in de jaren zestig en zeventig verloren ging. Ook de originele reclame van tijdens de oorlogsjaren die in één van de trams nog is blijven hangen, is compleet anders dan de schreeuwerigheid die we vandaag gewend zijn. Goed gedocumenteerd museum dat door enthousiaste vrijwilligers wordt gerund. Een aantal van de trams is trouwens nog rijvaardig en kan gehuurd worden voor evenementen.

Vlaams Tram- en Autobusmuseum, Diksmuidelaan 42. Tickets: €5/3. Open op zaterdag en zondag tussen 13 en 16.30u, van 15 april tot 15 oktober.  www.vlatam.be

 

Volxmuseum

Et voilà, we zijn aangekomen bij het laatste museum uit de lijst. Het Volxmuseum ligt vlakbij het Cogelsplein in Deurne in een oude arbeiderswoning uit 1860. Binnenin wordt het leven van de gemiddelde werkmens rond het begin van de 20^ste eeuw uitgebeeld met allerlei opstellingen. Het hele huis staat ook tot in de kleinste hoekjes vol met allerlei artefacten: van gebruiksvoorwerpen van rond de eeuwwisseling tot archeologische vondsten uit de ijstijd en herinneringen aan de twee wereldoorlogen. Vrijwilligers leiden je er elk weekend enthousiast door de collectie, en in het bijhorende café kan je achteraf ook nog iets drinken.

Volxmuseum Deurne, Koraalplaats 2. Tickets: €2. Zaterdag en zondag open van 14 tot 17u. www.volxmuseum.be

 

Zo beste vrienden en vriendinnetjes: het heeft even geduurd, maar dit zijn alle musea in Antwerpen (die momenteel geopend zijn). Welke kende je nog niet? Wat is je favoriet? Ben ik er nog een paar vergeten? Laat het me allemaal weten in de commentaren onderaan en indien nodig vul ik aan (dat rijmt).

Zin om ook iets lekker te eten en drinken in Antwerpen? Klik dan hier voor de beste Koffie– en Cocktailbars en de beste vegan, Latijns-Amerikaanse, Aziatische, Italiaanse, Midden-Oosterse en Afrikaanse restaurants van Antwerpen.