Shanghai groeide rond de eeuwwisseling op twintig jaar tijd uit van een vergane glorie tot het economische hart van China. Vandaag is het een overweldigende wereldstad waar altijd iets nieuws te ontdekken valt. Trot Op! moest er de afgelopen jaren een keer of zes zijn, en goot al die ervaringen in een lijst van de tien voornaamste bezienswaardigheden voor de ideale citytrip naar Shanghai.
Toen ik in april 2011 in Shanghai belandde, was dat m’n allereerste bezoek aan een niet Europese grootstad. Ik was net van de universiteit af, en m’n reis naar China was m’n derde werktrip na twee korte opdrachtjes in Nederland en Spanje. Ik was er uitgenodigd om als journalist een internationale reisbeurs te verslaan, en had me speciaal voor die gelegenheid een gekleed vestje aangeschaft zodat ik min of meer voor professioneel kon doorgaan. Bij aankomst wist ik niet wat ik zag. Met een Maglev-magneettrein werd ik op acht minuten van het vliegveld tot in het centrum getorpedeerd, en op de rivierpromenade van de Bund keek ik met grote ogen over het water naar een onwerkelijk oerwoud van futuristische, met neon verlichte wolkenkrabbers. ‘Europa is verleden tijd’, was m’n eerste gedachte. ‘We zijn een veredeld museum om in stilte een crème-glace in uit te likken.’ Op vijf seconden tijd was m’n perspectief op de wereld veranderd. Ondertussen heb ik genoeg gereisd om te beseffen dat het allemaal zo’n vaart niet loopt en dat de monumentale skyline van Shanghai niet meteen veel zegt over de levenskwaliteit van de gemiddelde Chinees. Maar op dat moment, nu jaren geleden, stond ik met m’n mond vol tanden. Telkens ik daarna weer in Shanghai verzeilde, zocht ik allereerst diezelfde plek weer op om het opnieuw even warm te kunnen krijgen. Sommige uitzichten raakt een mens niet beu.
Ontdek de 10 mooiste bezienswaardigheden voor een reis naar Shanghai
In Shanghai heeft men een gezegde dat losjes zo vertaald kan worden: “Wil je het verleden van China zien: trap het af naar Peking. Wil je de toekomst beleven: blijf dan hier in Shanghai.” In die stelling – er speelt heel wat rivaliteit tussen de twee steden – zit meer dan een grond van waarheid. Veel traditionele Chinese architectuur valt hier niet meer te rapen. Die ging quasi allemaal tegen de grond onder het mom van de vernieuwing. Toch heeft ook Shanghai een interessante geschiedenis. Tijdens de eerste decennia van de vorige eeuw – voor de Japanse bezetting en voor de communisten het land overnamen – werd Shanghai het Parijs van het oosten genoemd. Het was een smeltkroes van culturen in een voor de rest conservatief land. Na de eerste Opiumoorlog hadden zowel de Britten, de Fransen als de Amerikanen hier hun eigen concessie bekomen – lees: kleine handelskolonies waar de nationale wetgeving niet gold – maar ook heel wat “witte” Russen en Duitse Joden die de opkomst van Hitler voelden aankomen settelden zich hier. Shanghai kreeg daardoor een kosmopolitische vibe, en was goed voor zowat half de internationale handel van China. De straten puilden uit van de cafés, de jazzclubs en de hoerenkoten, en tijdens de roaring twenties kwam zowat heel Hollywood hier dikke sigaren roken in de meest luxueuze hotels.
“Toen ik in april 2011 in Shanghai landde, was dat m’n allereerste bezoek aan een niet Europese grootstad. Ik was er uitgenodigd om als journalist een internationale reisbeurs te verslaan, en bij aankomst wist ik niet wat ik zag.”
Aan dat feest – waarvan overigens vooral de expats konden genieten – kwam door WOII en later onder het bewind van Mao een einde. In het nieuwe, communistische China verloor de stad aan invloed en zakelijk appeal. Omdat Shanghai verkommerde, trokken quasi alle internationale bedrijven naar het toen nog Britse Hongkong – dat op zijn beurt uitgroeide tot de voornaamste handelsstad in het Verre Oosten. Pas in de jaren negentig kwam de kentering, maar vanaf toen ging alles bijna onvoorstelbaar snel. Vandaag is Shanghai een metropool van een grootorde die voor veel Europeanen moeilijk te vatten is. Parijs is met 11 miljoen inwoners de grootste stad van de EU. Niet slecht, maar in Shanghai wonen meer dan 26 miljoen mensen, en andere miljoenensteden als Suzhou en Wuxi liggen vlakbij. Wie vanuit het centrum in de buitenwijken wil raken, zit daar al snel meer dan een uur voor in de wagen (de metro nemen is quasi altijd een beter idee). Shanghai is een overdonderende megastad waar het bijna altijd en overal druk is*. Dat komt soms hard binnen. De zeldzame rustplekjes opzoeken was dan ook één van m’n favoriete bezigheden, en telkens ik er ééntje vond voelde dat aan als een beloning. De meeste plaatsen die ik hieronder bespreek, zijn echter verre van rustig. Go with the flow, blijf vriendelijk lachen en vergeet af en toe niet uit te blazen.
*Al m’n reizen naar Shanghai vonden voor 2020 plaats. De impact van de covid-crisis op het uitgaansleven, het toerisme en de middenstand heb ik dus niet met eigen ogen kunnen zien. Onderaan het artikel geef ik wat meer uitleg.
1. De Bund: één van ’s werelds grote promenades
Niets in Shanghai is fotogenieker dan het zicht vanop de Bund. Da’s een kilometerslange promenade langs de Huangpurivier die het stadscentrum in tweeën splijt. In je rug liggen de restanten van het klassieke Shanghai: een opeenvolging van statige gebouwen uit de tijd van de concessies. Dit was het Aziatische Wall Street van z’n tijd. Aan de overkant van het water ligt de huidige versie: de blitse wolkenkrabbers van Pudong. De combinatie van beiden vormt één van ‘s werelds meest herkenbare skylines. Veel van de gebouwen langs de Bund stammen uit begin twintigste eeuw en werden in mooie Art Decostijl afgewerkt. Zo ook het Fairmont Peace Hotel: het meest legendarische hotel van China en een parel van een gebouw. De luxueuze inkomhal ligt onder een massieve glazen koepel; de jazzclub ademt honderd jaar aan sfeer uit en het dakterras is fenomenaal. Het Peace Hotel is een reliek uit een ander tijdperk, toen Shanghai een decadente bestemming was waar de rich & famous van toen in een opiumroes hun zorgen kwamen wegdrinken.
“Niets in Shanghai is fotogenieker dan het zicht vanop de Bund. In je rug liggen een opeenvolging van statige gebouwen uit de tijd van de concessies. Aan de overkant van het water staan de blitse wolkenkrabbers van Pudong.”
Wie zelf een echo van dat feestgedruis wil ervaren en het niet erg vindt z’n cocktails te drinken in het bijzijn van een hoop rijke Russen en hun verovering van de dag, dient naar Bar Rouge* te trekken. Dat klinkt misschien niet zo aantrekkelijk, maar het uitzicht maakt veel goed. Deze m’as-tu-vu club bevindt zich op het dak van één van de voormalige ambassades op de Bund, en het grote open dakterras biedt één van de best mogelijke uitzichten over Pudong. Dos je ietwat deftig uit, schrik niet van de drankprijzen en verwacht je niet aan de vriendelijkste bediening, maar wip even binnen om het allemaal eens te ervaren. De laatste keer dat ik er was mocht ik gratis mee met de Chinese ambulance om een iets te enthousiast in de drank gevlogen collega richting spoed te voeren. Weeral iets van die bucketlist geschrapt.
*Tijdens de covid-lockdowns bleef Bar Rouge bijna drie jaar doorlopend gesloten. Da’s voor alle grote clubs dodelijk. Ondertussen mocht alles weer open, maar werd Bar Rouge Bar KEV. Het gros van het decor en de sfeer bleef naar het schijnt behouden.
2. Pudong: een skyline om duimen en vingers bij af te likken
In de buurt van het Peace Hotel staat een standbeeld van Kameraad Mao over het water uit te kijken. Moest dat beeld ogen hebben, het had er de laatste dertig jaar minstens één uitgejankt. Wie begin jaren negentig van hieruit naar Pudong (letterlijke vertaling: oostelijke oever) keek, zou buiten een paar roestige hangars niet veel zien staan hebben. Da’s vandaag wel even anders. De nieuwe wijk Lujiazui maakt niet meteen deel uit van de visie die Mao voor z’n land op de planning had staan. De wildgroei aan glazen wolkenkrabbers vol flitsende neonlichten, bedrijfslogo’s en dure skybars is een pure ode aan het kapitalisme. Vier torens steken boven alles uit. De sierlijke Shanghai Tower is met 632m het tweede hoogste gebouw ter wereld; het Shanghai World Financial Centre is de blauwe toren die er als een flesopener uitziet en de Jinmao Tower is in mijn ogen de mooiste en de meest klassieke van de hoop. Veruit de uniekste megatoren is de Oriental Pearl Tower. Die ziet er uit als de piek van een intergalactische kerstboom en staat er al sinds 1994 toen het hier voor de rest nog vrij magertjes was. Lujiazui is één van de meest in-your-face wijken van Shanghai, en je voelt je er al snel in een mierennest rondlopen, maar ook hier vallen rustige plekjes te ontdekken. Achter de Oriental Pearl en het Shanghai Ocean Aquarium ligt een park met paviljoentjes verstopt waar ik vroeger na de beurs altijd Tsingtao’s ging drinken, en de promenade aan deze kant van de rivier is veel minder druk dan de Bund. Perfect om even op uit te waaien.
3. East Nanjing Road: een people-spotting paradijs voor shopaholics
Wie bij aankomst meteen de complete Shanghai-ervaring in z’n gezicht gegooid wilt krijgen, dient uit de metro te stappen in het mooie People’s Park, om vandaaruit meteen door te stappen richting Bund. Je wandelt dan over East Nanjing Road. Da’s één van de weinige straten in Shanghai waar geen auto’s rijden, en waarschijnlijk de bekendste winkelstraat van China en omstreken. Beeld je de Meir in Antwerpen tijdens de eerste zomersolden in, vermenigvuldig die intensiteit met factor honderd, plof om de vijftig meter een Wijnegem Shopping Center neer en je krijgt een goed idee van wat er zich hier afspeelt. Nanjing Road is luid, hectisch en schreeuwerig, maar ééns na zonsondergang alle verlichting aangaat, wordt het een bijna magische plek. Tientallen sjacheraars proberen je fake horloges of massages te verkopen, er vinden publieke karaokesessies plaats, de toeristentreintjes proberen overal door te manoeuvreren en af en toe worden er massale openbare tangolessen gegeven. Het is een aanslag op de zintuigen, maar ik vind het fantastisch. Wat mij betreft is dit de ideale plek om je ergens neer te zetten en het menselijk spektakel te aanschouwen. In de zijstraatjes valt trouwens vaak lekker en verbazend goedkoop te eten. Wie het allemaal niet vertrouwt en liever iets bestelt in een keten waar ze het menu kunnen lezen: Ajisen Ramen is compleet superieur aan McDonald’s.
4. De French Concession: fashion, hipsters en mooie parken in Shanghai
De voormalige Franse Concessie is één van de hipste delen van Shanghai en meteen ook één van de groenere. Hier staan nog heel wat oude huizen recht en veel straten werden langs weerszijden omzoomd met destijds uit Frankrijk geïmporteerde platanen. Hier vond de term Parijs van het oosten z’n oorsprong en vielen de wildste verhalen te rapen. Honderd jaar geleden stond het er vol goktenten, cafés en bordelen. Vandaag is alles heel wat braver, maar dit is nog steeds één van de wijken waar de meeste buitenlanders wonen en uitgaan. De bar scene is er levendig, er vallen heel wat modeboetiekjes te bezoeken en het restaurantaanbod is uitgebreid en gevarieerd. De Franse Concessie is een aangename buurt om te voet te verkennen, en voelt iets kleinschaliger aan dan het gros van de rest van de stad. Er valt met Fuxing Park ook een uitgestrekte groene long in Franse stijl te bezoeken. Parken zijn in Shanghai nog meer dan hier echte ontmoetingsplekken voor de buurt, en zijn één van de weinige openbare ruimtes waar je even uit de stadsdrukte kan ontsnappen. Wie hier in het weekend een kijkje komt nemen krijgt een hele show op z’n bord: volksdansgroepen in traditionele outfits, enthousiaste (maar niet altijd even stemvaste) operazangers, oude rimpelmannetjes die in pyjama aan tai chi doen, druk bijgewoonde mahjong of schaakpartijen of een enkeling die met water en een borstel kalligrafie oefent op de pleintegels. In Shanghai is een wandeling door het park altijd een feest.
5. Tianzifang & Xintiandi: het oude Shanghai in een nieuw jasje
De meeste traditionele wijken van Shanghai werden de voorbije dertig jaar neergegooid om plaats te maken voor nieuwe projecten, maar in de French Concession bleven er twee overeind die werden uitgebouwd tot toeristische attracties. Tianzifang is wat mij betreft de leukste en de authentiekste van het paar. Deze wijk vol gerenoveerde Shikumenhuizen – rijhuizen van twee of drie etages die westerse en Chinese elementen combineren: heel typisch voor het klassieke Shanghai – is een aangenaam labyrint van smalle straatjes. Daar hebben ze al bijna twintig jaar allerlei kleine kunstgalerijtjes, bars, restaurants en boetiekwinkeltjes ingestoken en sindsdien groeide het geheel uit tot toeristische trekpleister. De grootste charme van Tianzifang is dat het er niet al te afgeborsteld uitziet. De trossen elektriciteitskabels lopen nog altijd boven de steegjes, en overal valt wel een tikje chaos te voelen.
“Tianzifang en Xintiandi waren één van de eerste projecten die aantoonden dat ook historische architectuur in Shanghai z’n waarde heeft.”
Xintiandi is een andere Shikumenwijk die men volledig renoveerde. Die ligt ook in de Franse Concessie, maar wat dichter bij het centrum. Hier voelt alles veel netter en chiquer maar iets minder authentiek aan, en vind je vooral high-end modezaken, chique bars en internationale restaurants. Wat wel heel interessant is, is het Shikumen Open House Museum. Daar kan je in verschillende bemeubelde kamers ontdekken hoe het leven van een welgestelde chinees er honderd jaar geleden uitzag. Hoe dat er vandaag uitziet, kan je hier trouwens ook bewonderen, want Xintiandi is de duurste wijk om te wonen in heel China. Xintiandi mag er dan minder authentiek uitzien, het is wel één van de eerste projecten die aantoonde dat ook historische architectuur in Shanghai z’n waarde heeft. Daardoor werden sindsdien op andere plekken vergelijkbare projecten beschermd of uitgebouwd.
6. Het M50 Art District: alternatieve kunst in Shanghai
Het M50 Art District is een ander mooi herbestemmingsproject in Shanghai. In de gebouwen van een oude katoenfabriek ligt al jaren de grootste creatieve hub van de stad verstopt. Hier vinden een hoop kunstgalerijen, studio’s en designwinkels onderdak. Het geheel is een aangenaam en eclectisch allegaartje in een verrassende industriële setting. Leuk om je een paar uur in te verliezen en één van de weinige echte enclaves voor hedendaagse kunst en street art in Shanghai. Een aantal van de ateliers zijn trouwens open voor het publiek, zodat je geregeld kunstenaars aan het werk kan zien. De belangrijkste galerijen zijn ShangART, island6 en voor fototentoonstellingen OFoto. Voor wie het rondsnuisteren even beu is, zijn er ook een paar aangename koffiebars en lunchspots beschikbaar.
7. Musea in Shanghai
Shanghai mag dan niet de culturele rijkdom van Peking hebben, maar wie hier wat topmusea wil bezoeken heeft ze nog steeds maar voor het uitkiezen. Dit zijn de voornaamste:
–Shanghai Museum: indrukwekkend gebouw in People’s Park, met daarin één van ’s werelds grootste verzamelingen van klassieke Chinese kunst en artefacten. In elf galerijen vind je alles van bronzen beelden en keramiek tot kalligrafie en traditionele kostuums.
–Shanghai Science & Technology Museum: gigantisch en interactief wetenschapsmuseum met heel wat nadruk op robotica. Toen ik er tien jaar geleden was, waren er al robots te zien die Rubikskubussen konden oplossen, piano speelden of portretten van bezoekers maakten. Momenteel gesloten voor renovatiewerken tot 2025.
–Shanghai Natural History Museum: werd in 2015 in een imposant nieuw gebouw gehuisvest en staat bekend om z’n uitgebreide collectie aan dinosaurusgeraamtes.
–China Art Museum: gehuisvest in het voormalige Chinese paviljoen van de Wereldexpo 2010. Fantastisch gebouw en één van de grootste musea voor moderne kunst in Azië.
–Power Station of Art: museum in een oude elektriciteitscentrale waar vooral hedendaagse kunst te zien is.
–Shanghai Urban Planning Exhibition Hall: museum in een alweer indrukwekkend gebouw dat toont hoe snel Shanghai de voorbije decennia evolueerde. Je kan er een massieve maquette van hoe de stad er nu uitziet bekijken, die hier al stond te pronken toen de eerste stenen nog gelegd moesten worden.
8. De Yuyuan Garden: het Chinatown van Shanghai
In het oude centrum van Shanghai ligt een plek die er zo stereotiep Chinees uitziet dat de locals ernaar verwijzen als Chinatown. De Yuyuan Garden is een perfect voorbeeld van een traditionele Chinese siertuin uit de Ming-dynastie. Met z’n vele koivijvers, paviljoentjes, stenen draken en rotstuintjes lijk je hier middenin de grootstad in een andere wereld terecht te komen. De tuin zit ingenieus in elkaar, als een soort doolhof met poortjes en paadjes, waardoor hij veel groter lijkt dan hij eigenlijk is. Wie het hier graag op z’n gemak bezoekt, komt best ’s morgens vroeg tijdens een weekdag een kijkje nemen, want de site is immens populair bij zowel Chinese toeristen als de Shanghainezen zelf.
“In het oude centrum van Shanghai ligt met de Yuyuan Garden een plek die er zo stereotiep Chinees uitziet dat de locals ernaar verwijzen als Chinatown.”
Vlak buiten de tuin ligt in dezelfde stijl het Mid-lake Pavillion Teahouse: één van de bekendste theehuizen van China. Het bruggetje dat er over het water naartoe leidt werd naar verluidt in zigzag aangelegd om kwade geesten tegen te houden. Die werden blijkbaar niet met het grootste licht gezegend, want als ze niet in een rechte lijn naar hun spookdoel kunnen zweven, geven ze het op en keren ze weer huiswaarts. Wie souvenirs wilt scoren vindt rond de tuinen trouwens een ontiegelijk drukke maar erg fotogenieke bazaar waar je ze maar voor het uitkiezen hebt.
9. De Jade Buddha & Jing’an Tempels: op zoek naar verlichting in Shanghai
Wie in Shanghai hogere sferen wil opzoeken zonder daarvoor naar een rooftop bar te trekken, heeft niet al te veel keuze. Qua sfeervolle boeddhistische tempels heb je in het stadscentrum maar twee echte opties. De grootste en het makkelijkst te bereiken (er werd een metrostop naar genoemd dus je stapt quasi voor de deur uit) is de Jing’an Tempel. Da’s een indrukwekkend complex dat er doordat het door allerlei moderne architectuur omsingeld wordt, nog steeds verbazend klein uitziet. Het contrast wanneer je de poort doorstapt is groot, zeker als men – toen ik er op bezoek was tenminste – een luide robotshow met bewegende Transformers voor de deur neerzet. Populairder en meer bezocht door gelovige locals is de Jade Buddha Tempel. Die ademt wat meer sfeer uit, met de typische rode lantaarntjes bij de ingang, en het twee meter lange beeld van een Boeddha dat gemaakt werd uit puur jade. Ik zou hem graag laten zien, maar foto’s nemen is er verboden. Je zal het dus met m’n 12 jaar oude regenbeelden van de Transformers moeten stellen.
10. Zhujiajiao: op bezoek in het Brugge van Shanghai
Een grootstad bezoeken is leuk en spannend, maar soms heeft een mens even nood aan kleinschaligheid. Dertig kilometer van het centrum van Shanghai ligt het fotogenieke kanaaldorpje Zhujiajiao. Daar vind je een mooie mix van oude gebouwen uit de Ming en Qing dynastie terug, net als zo maar even 36 pittoreske bruggetjes en een hoop bootjes die aan de gondels van Venetië doen denken. Ideaal om de rollen eens om te draaien en wat in de Chinezen de weg te gaan lopen in hun versie van Brugge in plaats van andersom. Zhujiajiao is immens populair en de smalle straatjes zitten vol kleine restaurantjes en souvenirwinkels, maar er vallen ook een aantal mooie tempels en klassieke tuinen te bezoeken. Ideale dagtrip vanuit Shanghai en perfect voor iedereen die de krioelende massa even beu is. Kleine tip: m’n bezoek mag dan al tien jaar geleden zijn, maar ik herinner me wel nog een heel populaire zaak in de hoofdstraat, waar men ontbijtdumplings gevuld met sesamzaad en suiker verkocht. Aanrader, maar vraag me niet meer waar het is.
Op reis naar Shanghai: praktische tips en post-covid bedenkingen
Vroeger had je als Belg voor reizen naar China een visum nodig, maar kon je als je niet langer dan 144 uur in Shanghai bleef en dan doorreisde naar een ander land, een visa-vrije transit krijgen. Ondertussen veranderde dit tijdelijk. Vanaf 14 maart tot 30 november 2024 hoeven Belgen die voor toerisme of zaken naar China trekken geen visum meer aan te vragen voor reizen van maximaal 15 dagen. Wat hier in de toekomst van zal overblijven weet ik niet, dus informeer je op voorhand bij het Chinese Visa Application Service Centre in Brussel. www.visaforchina.cn
Zoals je waarschijnlijk weet zitten grote delen van het globale internet in China geblokkeerd achter the Great Firewall of China. Wie op Youtube/Google/Gmail/Instagram/Facebook/Whatsapp et cetera actief wil blijven, abonneert zich best voor de reis al op een betalende VPN-service. Da’s eigenlijk illegaal, maar in de praktijk kan het niemand iets schelen. VPNs downloaden als je al in China bent is zo goed als onmogelijk.
De metro is in Shanghai het goedkoopste en meest praktische vervoersmiddel. Lijn twee (de groene) verbindt de twee luchthavens met elkaar, en zowat alle bezienswaardigheden die ik hierboven besprak liggen op deze route. Alles wordt mooi in het Engels omgeroepen, dus verdwalen zal je niet snel doen.
Ik had het bij het begin van m’n artikel al aangehaald: al m’n reizen naar Shanghai vonden plaats voor 2020. Ik heb dus geen persoonlijk zicht op de gevolgen van drie jaar strikte covid-restricties op het dagelijkse leven in de stad. De filmpjes die ik online heb gezien voorspellen echter niet veel goeds. Naar het schijnt zijn heel wat Europese en Amerikaanse expats uit China vertrokken, is het nachtleven zo goed als uitgedoofd en staan veel horeca- en winkelzaken leeg. Ik heb zelf geen contacten meer in Shanghai, dus als je informatie uit eerste hand moest hebben, laat niet na je zegje te doen in de commentaren onderaan.
Zin in een aantal andere Aziatische trips? Lees hier m’n artikels over Singapore, New Delhi, Hong Kong, Taipei en Hanoi.
No Comments