Liefde voor Lodz: 7 straffe dingen om te zien en doen in Lodz

Lodz lag er jarenlang verwaarloosd bij, maar is nu de rijzende ster van het Poolse toerisme. Twintig jaar geleden was het een stad vol leegstaande fabrieken en verweerde façades; vandaag is het een hippe bestemming vol interessante bezienswaardigheden die zichzelf compleet heruitvond. Trot Op! trok op onderzoek en kwam terug met zeven tips voor je volgende weekend in Lodz.

In lang vervlogen tijden waarin een huis bouwen nog niet lachwekkend onbetaalbaar was, durfde men in onze contreien weleens zeggen dat de Belg met een baksteen in de maag geboren werd. Moest in dat sprookje nog enige grond van waarheid zitten, zou Lodz (spreek uit: woetsj) alvast een stad zijn waar de gemiddelde Belg zich prima thuis zou kunnen voelen.  Zelden meer rode baksteen op elkaar zien liggen dan in deze ietwat onbeminde Poolse metropool. Dat komt omdat Lodz tot begin 19^e eeuw een simpel boerenhol van een paar honderd zielen was, dat door de vele rivieren en bossen rondom door de textielindustrie werd uitverkoren om een hoop fabrieken op neer te planten. Daardoor groeide het dorp op korte tijd explosief uit tot de derde stad van Polen en werd er heel wat geld gegenereerd (dat vooral in de zakken van de grote industriëlen terechtkwam). Heel wat mooie herenhuizen en zelfs paleizen werden in het centrum gebouwd om de fabriekseigenaars toe te laten vanaf gepaste hoogte op hun arbeiders neer te kijken.

“Lodz groeide dankzij de textielindustrie in geen tijd uit van een veredeld boerengat tot de derde stad van Polen. Jammer genoeg was de groei van korte duur en stonden de fabrieken begin 20ste eeuw alweer leeg.”

Dit feestje bleek echter van korte duur. Een kleine eeuw later viel na de Russische revolutie de grootste exportmarkt voor textiel weg, en moesten de fabrieken één voor één weer sluiten. Na WOII verdween Lodz bovendien samen met de rest van Polen achter het ijzeren gordijn, wat het verval nog meer bespoedigde. Jarenlang bleef het een stad van ruïnes, vol vergane glorie en afbrokkelende industriële skeletten. Gelukkig besloot men daar een tijd geleden iets aan te doen.

 

Liefde voor Lodz: 7 dingen om te zien en doen in Lodz

Sinds de toetreding van Polen tot de EU (in 2004 voor de quizmasters) is men in Lodz flink wakker geschoten. De stad werd beetje bij beetje opgepoetst, gevels werden gerestaureerd en de spokende fabriekshallen werden omgetoverd tot indrukwekkende culturele, gastronomische en vrijetijdscentra. Natuurlijk is dit een proces van lange adem dat nog vele jaren duren zal, maar het Lodz van vandaag valt niet meer te vergelijken met hoe de stad er in de nineties uitzag. Net als pakweg Genk is het een schoolvoorbeeld geworden van wat je allemaal met je industriële erfgoed kan aanvangen alvorens het onherroepelijk tegen de grond te moeten smijten. Interessante musea, hippe buurtjes en een kilometerslange boulevard om over te flaneren: Lodz heeft het allemaal. En dat op een uur of twee rijden van Warschau. Perfect om meerdere bestemmingen te combineren op één reis. Hoog tijd om er zelf even m’n licht op te steken dacht ik, en fluks smeet ik zowel m’n kleren als m’n fleurige bestie Floor de koffer in om er koers naar Zaventem mee te zetten. Bij de pakken blijven zitten is immers niet zo m’n ding. Zie hier de resultaten van onze wonderbaarlijke reis: zeven dingen die je zeker moet zien en doen in Lodz.

 

1.  Manufaktura: een nieuwe bestemming voor Lodz’ vergane glorie

De laatste paar jaren werd in Lodz aan verschillende fabriekscomplexen een nieuw leven gegeven. Księży Młyn (wie dit kan uitspreken zonder z’n hemd onder te tuffen trakteer ik een pint) is de grootste site en bestrijkt tientallen hectare. De schattige arbeidershuisjes werden opgeknapt en opnieuw bewoond, en in de fabriekshallen werden nieuwe appartementen en kantoren geïnstalleerd. Fans van Jan Decleir kunnen hier trouwens hun favoriete scenes uit Daens naspelen, want delen van de film werden er opgenomen. Het meest indrukwekkende en al volledig afgewerkte complex is het geweldige Manufaktura in de binnenstad. Dat was de oude fabriek van de Joodse industrieel Israel Poznanski, en is vandaag de dag een massief shopping- en entertainmentcomplex. Twee podia, 250 winkels, talloze restaurants, een bowlingzaal, twee musea, een klimzaal, een discotheek en met Cinema City Lodz ook een grote bioscoop: allemaal gehuisvest in prachtig gerestaureerde bakstenen architectuur. Snel en ietwat tragikomisch weetje: omdat men minder werknemers meer weefmachines wou laten bedienen, sjeesde men hier destijds soms op rolschaatsen door de gangen. Je mocht er dan lange uren kloppen aan een hongerloon en geleidelijk aan potdoof worden; je deed het wel in stijl. www.manufaktura.com

 

2.  Ulica Piotrkowska: paradeer over de langste boulevard van Europa

De slagader van Lodz – waar de hele stad rond lijkt te zijn gebouwd – is de Ulica Piotrkowska. Dat is een vier kilometer lange boulevard die aan de Meir doet denken, vol winkels, restaurants en mooi versierde gevels. Ze hebben er hun eigen walk of fame voor het Grand Hotel en her en der staan standbeelden uitgestald om de grote namen uit de stadsgeschiedenis te gedenken. Hier kan je de hele dag rondhangen en mensjes kijken. Leuk is ook dat veel van de poortjes die op de straat uitkomen, toegang bieden aan binnenplaatsen en pleintjes die op hun beurt weer vol horeca of graffiti zitten. Er zijn er talloze om te ontdekken, maar wie de meest instagramwaardige wil bezoeken moet naar Pasaż Róży aan het noordelijke einde van de straat. Dat is een steegje dat door een kunstenaar vol spiegelscherven werd geplakt, wat voor een vrij indrukwekkend zicht zorgt als de zon er vol op schijnt. Aan het andere uiteinde van de Piotrkowska vind je één van de grootste muurschilderingen ter wereld, en een kleurrijk tramstation dat een bezoek op zich waard is.

 

3.  Liederlijk Lodz: geniet in donkere gangetjes van het uitgaansleven

Ook nadat de avond is gevallen bieden de zijgangetjes van Piotrkowska Street heel wat vertier. Dat komt omdat op een aantal binnenplaatsen semi-clandestien uitziende barretjes werden ingericht. Achter het poortje van nummer 17 ligt er bijvoorbeeld eentje van meerdere verdiepingen hoog dat random in elkaar lijkt getimmerd. Het hangt er vol sfeerlichtjes en je kan er zelfs vanop een groepsschommel van je drankje genieten. Het bekendste exemplaar is Off Piotrkowska. Dat is een netwerk van steegjes bij nummer 138, waar vroeger een katoenfabriek lag. Vandaag de dag is het een erg gezellig en populair hipsterbuurtje vol trendy restaurants, bars en kleine boetiekjes die vaak door lokale designers worden uitgebaat. Aangename plek om de dag in af te sluiten. www.piotrkowskacenter.pl

 

4.  Lodz Film School: bezoek één van de oudste filmscholen ter wereld

Eén van de meest onverwacht fantastische bezoeken die in Lodz op het programma stonden, was er eentje aan de Lodz Film School (ofte de L. Schiller National Higher School of Film, Television and Theatre) waar we werden rondgeleid door docent Marcin Malatyński. Deze ietwat chaotische campus tegenover het Zlodriskapark herbergt één van de oudste filmscholen ter wereld. Alles begon in een herenhuis met een geïmproviseerde maar mooie filmzaal, waar beroemde studenten op de trappen ideeën en projecten uitwisselden. De enige naam die de meesten uit het hoofd zullen kennen is die van (de niet onbesproken maar wel geniale) Roman Polanski, maar veel andere ex-studenten genoten na hun opleiding van een grote carrière in binnen- en buitenland. Hier mogen rondlopen is voor filmfanaten een cadeau. Vooral de nostalgische en verplaatsbare decors waar een netwerk van lampen en camera’s rond opgesteld staan, brengen de magie van het klassieke Hollywood zonder moeite weer tot leven. In een vochtvrije ruimte in de kelder liggen trouwens alle filmrollen van ex-studenten gecategoriseerd, waaronder dus ook de eerste probeersels van Polanski. Normaal kan je hier niet individueel op bezoek komen, maar er worden op gepaste tijden rondleidingen georganiseerd. www.filmschool.lodz.pl

 

5.  EC1: doe wetenschappelijk in een oude elektriciteitscentrale

EC1 (ook het Center of Science en Technology genoemd) is wat mij betreft het leukste museum van Lodz en ligt in een oude elektriciteitscentrale – weer wat ex-industrie opgeknapt. Dit museum is zo groot dat je er makkelijk een halve dag in kwijt bent, en bestaat uit drie verschillende delen. Eerst loop je door de centrale zelf, en kan je via allerlei interactieve spelletjes de knoppen en hendels bedienen en leren hoe het hier vroeger allemaal in z’n werk ging. In een ander gebouw ligt een planetarium verscholen (dat we wegens te weinig tijd niet gezien hebben) en op de bovenste verdiepingen van de centrale kan je jezelf aan een heleboel fysicatestjes onderwerpen, die zowel hilarisch als frustrerend kunnen worden. Vergeet ook niet even tot op het dak te klimmen. Vandaaruit heb je een uitzicht over het hele centrum, en besef je meteen hoe groen Lodz eigenlijk is. De stad is omringd door bossen, en tussen de gebouwen zie je overal kleine en grote parken. www.ec1lodz.pl

 

6.  Lodz Orientarium: bezoek één van de modernste zoos van Europa

Over parken gesproken: Lodz beschikt over een uitgebreide zoo die dit jaar een stevige opknapbeurt kreeg. Met het Lodz Orientarium werd een hypermodern gebouwcomplex aan de ingang van de dierentuin toegevoegd waarin een hele hoop beesten samenhokken. De hoofdattractie is de gigantische arena die dienst doet als het binnenverblijf van twee olifanten. Die kregen er meteen een zwembad met een glazen wand bij, waardoor je ze op gezette tijden onder water kan zien plonzen (niet in het weekend komen, of er staan 5000 gegadigden in je weg). Verder in het gebouw ligt een gloednieuw aquarium met een grote haaientank – de vissen werden net ingekocht en moeten nog wat groeien. Ook krokodillen, een hoop verschillende apen en een familie orang-oetans wonen in het nieuwe gebouw. De rest van de zoo is traditioneler, maar bijna alle dieren zitten in grote en natuurlijk aanvoelende verblijven. Ergens loopt ook een oude en vrij arrogante kater rond die doet alsof hij de directeur is. www.orientarium.lodz.pl

 

7.  Het Joodse Kerkhof van Lodz: bezin over de donkerste dagen van de 20ste eeuw

Ooit leefde in Lodz één van de grootste en meest dynamische Joodse gemeenschappen in Europa – Polen was destijds verbazend tolerant. Begin 20^ste eeuw woonden er zo’n 160.000 in de stad. Amper 800 van hen bleven na het einde van WOII over – choquerende cijfers. Doordat er nauwelijks familieleden waren  om de perkjes te onderhouden, raakte ook het grote Joodse kerkhof van Lodz – meer dan 200.000 graven – in verval. Het resultaat hiervan is een onwerelds aanvoelende begraafplaats waar hele bossen aan bomen tussen en soms door de zerken groeien – alsof de natuur de vervallen graven weer omarmt. De enige plek waar geen bomen groeien is de grasvlakte waar de 45.000 mensen die in het getto omkwamen begraven werden (er werd ongebluste kalk over de lichamen gestrooid). Even schokkend zijn de nog steeds openliggende putten die de laatste overgebleven Joden in het getto voor zichzelf moesten graven alvorens ze net op tijd bevrijd werden, en op een andere manier ook het massieve mausoleum van Israel Poznanski. Wie meer wil weten over de oorlogsjaren kan het nabijgelegen Radegast Station bezoeken, maar vrolijk word je daar niet van. Hier werd men destijds van het getto naar de concentratiekampen gevoerd. De treinwagons staan er nog steeds, en de naamlijsten liggen binnen op tafel. Een bezoek om heel erg stil van te worden. Niet schrikken als er plots een trein voorbij dondert trouwens – het spoor wordt nog steeds gebruikt.

 

Interessante hotels en restaurants in Lodz

Wij sliepen in Lodz in Hotel Stare Kino. Dat is een sympathiek hotel in cinemathema (elke kamer werd op basis van een andere film ingericht) in een van de zijstraatjes van Ulica Piotrkowska. Buiten werd een afdak van kleurrijke parapluutjes uitgehangen en in de kelder werd een schattige cinema ingericht. Prima plek om te slapen – ondanks de bronchitis die ik uit België meenam, en de buren die elkaar wel erg graag bleken te zien om 2u ’s nachts. Heel centraal gelegen ook. www.cinemahotel.pl

De meest unieke plek waar we dineerden (en waar we meteen ook onze eerste skiles kregen) was het Ski Resort Lodz. Dat is een skischool waar je nadien in Zwitserse stijl kan racletten. Mooi ingericht, stevige porties en vriendelijke mensen. www.skiresort.com.pl

Ook leuk is Piwoteka Narodowa. Dat is een bar/restaurant vlakbij het Grand Hotel dat momenteel gerenoveerd wordt. Hier kan je een heleboel lokale microbieren bij je eten bestellen. www.piwoteka-narodowa.ontap.pl

Fatamorgana is een Italiaans restaurant met een Poolse twist op de site van Księży Młyn. Hier kan je uit een hoop gezonde en vegetarische opties kiezen.

Wie op het moment zelf over z’n diner wilt beslissen vindt op Ulica Piotrkowska, in Off Piotrkowska of in Manufaktura keuze te over.

Wil je meer weten over Lodz of Polen, surf dan naar www.polen.travel of www.lodz.travel.

Wil je de strafste street art in Lodz ontdekken, download dan de Street Art Cities App.

Zin in een andere Europese reis? Klik dan hier voor m’n verhalen over Dresden, fietsen langs de Elbe, Carnaval in Tenerife en de rand van Amsterdam.

 

 

Follow my blog with Bloglovin