Griezelen in Edinburgh: op zoek naar Schotse spoken

 

Noem me als fellow ginger bevooroordeeld, maar Edinburgh is een van m’n favoriete steden. Ook van de Schotten zelf ben ik fan. Dat komt omdat ze ros zijn en al eens een rok durven dragen, maar ook door hun geheel unieke mix van depressie en hilariteit. Het zijn de meesters van de zelfspot. Terwijl Vlaanderen zich al zevenhonderd jaar lam lult over die ene Guldensporenslag die het ooit eens won, lacht men in Schotland smakelijk om het eigen miserabele verleden. Het land leent zich dan ook perfect tot straffe verhalen, en Edinburgh is daar geen uitzondering op. Wie in de oude binnenstad z’n verbeelding laat werken zit zo weer in de donkere middeleeuwen.

 

Griezelen in Edinburgh: op zoek naar Schotse spoken

De stad bracht een hele meute aan grote schrijvers en denkers voort, maar voor het gros van de bevolking was het hier vroeger niet echt de place to be. Door plaatsgebrek werd laag over laag in de hoogte gebouwd. Daardoor woonden de rijken soms letterlijk boven de hoofden van de armen, die hun toevlucht moesten zoeken in vochtige gewelven waar ze sliepen in de stront van de elite. De pest hing hier dan ook nog negentig jaar langer rond dan in de rest van Europa. En als er nu één ding is waar een mens niet vrolijk van wordt, dan is het sterven aan de builenpest terwijl je in andermans kak drijft. Kortom, de geschiedenis van Edinburgh is vrij groezelig, en achter elke hoek van de stad schuilt wel een legende. De perfecte bestemming om iets over te schrijven aldus. Off we go, laddie!

“Noem me als fellow ginger bevooroordeeld, maar Edinburgh is een van m’n favoriete steden. Ook van de Schotten zelf ben ik fan. Dat komt omdat ze ros zijn en al eens een rok durven dragen, maar ook door hun geheel unieke mix van depressie en hilariteit.”

 

1. Ga op spooktoer en laat je door een klopgeest betasten in Greyfriars Kirkyard

Edinburgh is het ideale decor voor griezelverhalen, en dat weten ze hier zelf ook. Black Hart Entertainment organiseert al jaren spooktours door de binnenstad. Ze brengen je naar de South Bridge Vaults – dat zijn de donkere kakgewelven van hierboven – en naar Greyfriars Kirkyard: een oud kerkhof in het centrum. Hier werden in de zeventiende eeuw meer dan 1,000 protestanten gemarteld en vermoord door Lord Advocate George Mackenzie. Toen die een tijd later ook de pijp uitging werd hij vrolijk op hetzelfde kerkhof begraven. Sinds eind jaren negentig een verkleumde zwerver door zijn crypte zakte en kort daarna een paar zatlappen met z’n schedel aan de haal gingen – lees: sinds men doorhad dat er met spooktours geld te verdienen viel – schoot  de geest van Bluidy Mackenzie weer wakker. Sindsdien valt hij sporadisch passanten lastig door als een vuile nonkel in hun nek te ademen of door hen te krabben tijdens het passeren.

“De gidsen zijn geboren vertellers en sfeerscheppers die je helemaal in het verhaal zuigen. Al gauw begin je je af te vragen of het allemaal toch niet een beetje waar is.”

Natuurlijk gebeuren zulke dingen net nooit wanneer je zelf een tour boekt – wat een pech toch zeg – maar de nachtelijke wandeling blijft een ervaring. De gidsen zijn geboren vertellers en sfeerscheppers die je helemaal in het verhaal zuigen, en al gauw begin je je af te vragen of het allemaal toch niet een beetje waar is. Iemand zal uit zenuwachtigheid domme mopjes beginnen maken, en iemand anders blijft de hele tocht wel erg verdacht dicht bij de gids. Wil dat zeggen dat je dan achteraf als volwassen man met het nachtlampje aan in bed moet? Natuurlijk niet! Ik wilde gewoon nog even iets lezen. Don’t judge me! www.blackhart.uk.com

 

2. Verdiep je in het lijkenpikken in het Surgeon’s Hall Museum

In Greyfriars zag ik over een aantal graven stalen kooien staan. Die dienden niet om potentiële zombies in hun kist te houden, maar om lijkenpikkers er uit te houden. Edinburgh had een populaire medische faculteit, en er waren regelmatig kadavers nodig voor publieke dissecties. Gezien de vraag groter was dan het aanbod, ontstonden de zogenaamde Resurrection Men: grafrovers die verse lijken opgroeven om stiekem aan de universiteit te verpatsen.

Twee onder hen gingen nog een stap verder. William Burke en William Hare (Willie & Willie voor de vrienden) sloegen in de armste wijken aan het moorden om aan extra lichamen te raken. Toen hun handeltje uiteindelijk werd opgerold, getuigde Hare tegen Burke, die prompt werd opgehangen. Zijn lichaam werd – dat had hij niet zien aankomen – geschonken aan de universiteit. Zijn doodsmasker, skelet en een van zijn vel gemaakt notitieboekje (jep) vallen nog steeds te bekijken in het Surgeon’s Hall Museum. Hier kan je ook een authentieke virtuele autopsie bijwonen. Verder vind je er een aantal lugubere maar erg interessante medische collecties: van oude chirurgische marteltuigen tot een hoop zieke organen op sterk water en grotesk misvormde sukkelaars uit een ver verleden. Perfect voor een uitstap met de kinderen. www.museum.rcsed.ac.uk

 

3. Ga picknicken op een knekelveld in Princes Street Gardens

Princes Street Gardens is een mooi aangelegd park in de schaduw van Edinburgh Castle, dat de oude stad verbindt met de New Town aan de overkant. Op de tien zonnige dagen van het jaar zit het hier vol vrolijke picknickers en joggers, die er hun door het barre weer doorzichtig geworden huid tevergeefs weer wat kleur trachten te geven. Een paar honderd jaar geleden zouden ze van een kale reis zijn teruggekomen. Dan lag hier Nor Loch: een stinkende, troebele vijver waarin al het vuil van de stad terechtkwam. Het Loch was één van de populairste plaatsen om jezelf van kant te maken, en gezien de pest, de armoede en de onophoudelijke stank waren daar kandidaten genoeg voor te vinden.

“Op de tien zonnige dagen van het jaar zit het in Princes Street Gardens vol vrolijke picknickers, die er hun door het barre weer doorzichtig geworden huid tevergeefs weer wat kleur trachten te geven.”

Daarbovenop werd het meer ook gebruikt voor executies door verdrinking en voor het zogenaamde witch-ducking: een recht uit Monty Python gepikte praktijk die werd gebruikt om te bepalen of iemand een heks was. Hierbij werd de arme vrouw in kwestie met een steen om de nek het water in gekieperd en als ze bleef drijven was ze een heks en werd ze vermoord. Waterdichte methodiek. Iedereen die hier een broodje komt eten, doet dat dus op de half vergane botten van ettelijke generaties sukkelaars. Smakelijk!

 

4. Zet je zintuigen voor schut in Camera Obscura

Camera Obscura is een museumpje vlakbij Edinburgh Castle. Tijdens m’n eerste bezoek aan Schotland liet ik het links liggen omdat ik niet verwachtte dat het al te interessant zou zijn, maar vorig jaar joeg een plotse regenbui me er alsnog binnen. Ik werd er meermaals aangenaam verrast. In de top van de toren zit een echte camera obscura die met een hoop spiegels en lenzen live beelden van de stad op een ronde tafel projecteert. Het is echter de verzameling aan fantastische illusies op de andere verdiepingen die het leukst is. Van een hoop bevreemdende visuele testjes en een collectie bewegende hologrammen van onder meer Boy George tot een spiegeldoolhof en een psychedelische tunnel waarin je je evenwicht verliest alsof je straalbezopen bent. Hier ben je op een regendag wel een paar uur mee zoet. Het hoeft niet altijd spooky te zijn in Edinburgh, al is zo’n plots knipogende groene Boy George natuurlijk ook niets voor de zwakkeren van geest. www.camera-obscura.co.uk

 

5. Eet een gefrituurde Mars: de ultieme Edinburgh Snack

Een paar jaar geleden las ik op Facebook dat de Schotten de Amerikanen te slim af waren geweest in hun vermetele zoektocht naar de vettigste fastfoodsnack op de planeet. Iemand was op het goddeloze idee gekomen om een Mars in beslag te dekken, te frituren en vervolgens in zijn mond te steken. Een legende – en een nieuwe diabetesgolf – was geboren. “Moet ik proberen”, dacht ik toen ik zag dat de kebabzaak naast m’n hostel ze aanbood. “Yeeeees?” zei de vriendelijke Indiër achter de toonbank toen ik treuzelend binnenkwam. “Well… I guess I’m going to try… the deep-fried Mars bar… maybe?”, repliceerde ik alsof ik er niet erg graag één wilde. Vijf minuten later had ik m’n buit binnen en was ik er al slinks m’n kamer mee ingeslopen zodat ik alles in afzondering en zonder schaamte kon binnenspelen. Het ding zag er uit alsof het me een instant hartaanval zou bezorgen, maar na één hap werd de harde waarheid me al duidelijk: de idioot die dit heeft uitgevonden is een onbezongen genie. Letterlijk één van de beste desserts die ik ooit mocht proeven. Buy it, try it en zak vervolgens van schaamte de grond in omdat je het zo lekker vindt.

“De idioot die dit heeft uitgevonden is een onbezongen genie. Letterlijk een van de beste desserts die ik ooit mocht proeven.”

Zo, dat is alles wat ik over Edinburgh te zeggen had. Wat is jouw favoriete spooktoer? Heb je verdere suggesties of prangende vragen? Ben je een Schot en wil je me op m’n muil slaan omdat ik je stad heb beledigd? Laat je vooral gaan en laat je mening achter onder het artikel. Wie trouwens wat family friendly wil griezelen raad ik de Edinburgh Dungeon aan. Dat is een hightech spookhuis vol acteurs en special effects vlakbij het station. Wel niet met de allerkleinste kinderen boeken, tenzij je weken met je getraumatiseerde kleuters in één bed wil slapen. www.thedungeons.com

Ik sliep trouwens in het Edinburgh Backpackers Hostel in Cockburn Street, vlak bij de Royal Mile. Ik kreeg er een aparte kamer in Fleshmarket Close, een trappenstraatje dat van de hoofdweg aftakt. Aanrader voor wie op een budget reist. www.edinburghbackpackershostel.com

Zin om wat andere Europese steden aan te doen? Waarom niet Oslo, Antwerpen of zelfs Charleroi?